İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) tarafından 51 yıldır düzenlenen İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının 2018 sonuçları açıklandı. İSO Lideri Erdal Bahçıvan, 2018 yılında 500 büyük sanayi kuruluşunun finansman masraflarının faaliyet kârı içindeki hissesinin yüzde 49.8’den yüzde 88.9’a yükseldiğine dikkat çekerek “Biz bugüne kadar yüzde 50’lerden şikâyetçiyken artık sanayi firmaları 2018’de elde ettikleri kârın neredeyse tamamını finansman sarfiyatlarına ayırdı. 2018 yılının ikinci yarısında hem mali borçlardaki hem de finansman maliyetlerindeki artışlar sanayi firmalarının finansman sarfiyatlarında sıçramaya neden oldu” dedi. İSO 500’ün doruğunda 79 milyar liralık üretimden net satış geliri ile tekrar TÜPRAŞ yer aldı. Bahçıvan, düzenlediği toplantıda İSO 500’ün 2017’de 652.7 milyar lira olan üretimden net satışlarının, 2018’de yüzde 34.5 üzere yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar liraya çıkardığını belirterek bu süratli büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artış da belirleyici rol oynadığına işaret etti.
ANA İŞİNE DÖNDÜ
Bahçıvan’ın verdiği bilgilere nazaran İSO 500’ün 2017’de yüzde 19 olan üretimden satışlardaki gerçek büyümenin, 2018’de yüzde 11.8’e geriledi. 500 Büyük’ün faaliyet karı oranı 1.3 puan güzelleşerek yüzde 9.6’dan yüzde 10.9’a yükselirken, toplam faaliyet karı büyüklüğü ise 2017 yılında 70.6 milyar TL iken 2018’de yüzde 52.7 artışla 107.8 milyar TL düzeyine çıktı. Faaliyet kârlarındaki artışın nedenini Bahçıvan, satış maliyetlerinin ve faaliyet masraflarının net satışlara nazaran daha düşük süratte artmış olmasına bağladı. 2018 yılındaki güçlü şartlar içinde sanayi firmaları tekrar ana faaliyet bahislerine tartı verdiklerini kaydeden Bahçıvan “İSO 500’ün FAVÖK büyüklüğü 2018’de yüzde 48 artarak 94.7 milyar TL’den 140.2 milyar TL’ye yükselmiş, böylelikle firmalar son altı yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirmiştir. Vergi öncesi devir kar ve ziyan toplamı ise yüzde 19.7 artarak 53 milyar TL’den 63.5 milyar TL’ye yükselmiştir” dedi.
KURDAN KAZANDILAR
2018 yılında 107.8 milyar TL’lik faaliyet kârı elde eden İSO 500’ün başka faaliyetlerden olağan gelir ve kârları 270 milyar TL iken, öteki faaliyetlerden olağan masraf ve ziyanlar 214.2 milyar TL oldu. Alt kalemler olarak kambiyo kârları 231.5 milyar TL, kambiyo ziyanları ise 200 milyar TL oldu. Öbür faaliyetlerden olağan gelir ve karlar ile masraf ve ziyanlar ortasındaki fark alındığında 55.8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bu sayının 31.5 milyar TL’sini net kambiyo kârları oluştururken, kalan 24.3 milyar TL’si faiz, iştirak, temettü gelirleri üzere pek çok kalemi içerdi. Bahçıvan, “Rakamlar kümülatif büyüklükler olup firmalar ortasında kesim farklılıklarından ötürü ayrışmalar kelam bahsidir. Kimi firmalar çok yüksek kambiyo kârı yazarken, kimileri ise çok yüksek kambiyo ziyanları ile karşı karşıya kalmıştır” dedi.
OLUMSUZ KOŞULLAR
Bahçıvan’ın verdiği bilgiye nazaran 2018’de İSO 500’ün finansman masraflarının faaliyet kârı içindeki hissesi yüzde 49.8’den yüzde 88.9’a yükseldi. Sanayi firmaları 2018’de elde ettikleri kârın neredeyse tamamını finansman sarfiyatlarına ayırdı. Finansman masraflarının sanayi firmalarının kârlılıklarında temel belirleyici olmayı 2018’de de sürdürdüğünü vurgulayan Bahçıvan, “İSO 500, 2018 yılında ani yaşanan finansal dalgalanma ve şokların yükselttiği finansman maliyetleri ile karşılaşmıştır. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve Türk lirasındaki kıymet kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali şartlar yaratmıştır” dedi. İSO 500’ün istihdamı yüzde 2.4 arttı, ödenen maaş ve fiyatlardaki artış da yüzde 20.2 oldu.
KURDAKİ ARTIŞ BORÇLARI YÜKSELTTİ
BAHÇIVAN’ın verdiği bilgiye nazaran şirket bilançolarında İSO 500’de 2017’da yüzde 62.9’a kadar yükselen borçların hissesi, 2018 yılında 4.1 puan daha artarak yüzde 67’ye çıktı. Özkaynakların hissesi ise yüzde 37.1’den yüzde 33’ye geriledi. Bu oranlar tarihî olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret ediyor. İSO 500’de borçların hissesinin artmasının değerli bir nedeni döviz kurlarındaki artışlar oldu. Bahçıvan “Sanayi kuruluşlarının döviz cinsi borçlarının TL karşılıklarının döviz kurlarındaki artışlar nedeniyle şişmesi de borçların hissesini artırmaktadır. Net bir kullanım olmasa dahi borç kalemi yükselmektedir. 2018’de döviz kurlarındaki artışın tesiri çok daha fazla hissedilmiştir” dedi. İSO 500’ün mali borçları yüzde 35.3 artış göstererek 328.6 milyar TL’ye çıktı. Mali borçlar, geçen yıla nazaran artış suratını ikiye katladı. Kısa vadeli mali borçlar yüzde 46.3 artarak 149 milyar TL’ye yükseldi. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki hissesi yüzde 45.3’e çıktı.
EN UMUTLANDIRAN DATA TEKNOLOJİ YOĞUNLUĞU
İSO 500’ün en çok umutlandıran verisinin teknoloji yoğunluklarına nazaran yaratılan katma bedel olduğunu vurgulayan Bahçıvan şunları söyledi: “2018’de yaratılan katma kıymet prestijiyle en yüksek hissesi yüzde 37.5 ile düşük teknoloji yoğunluklu endüstriler aldı. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu endüstrilerin hissesi 35 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu endüstrilerin hissesi 2017’de yüzde 20.2 iken 2018’de yüzde 22.2’ye yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu endüstriler kümesinin hissesi da yüzde 3.6’dan 2018’de yüzde 5.3 oldu. Orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu firmaların yarattığı katma kıymet hissesi 2017’de yüzde 23.8 iken 2018’de yüzde 27.5’e çıktı. Bu artışın büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayinden kaynaklandığı düşünülmektedir.”
İŞTE TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK 500 SANAYİ KURULUŞU (MİLYON TL)
