Uydu televizyonu yahut internet aracılığıyla yapılan uzaktan satış yoluyla bireylerin sıhhate kavuşma, kısa yoldan çok kar sağlama ve kıymetinin altında fiyatla eser sahibi olma üzere isteklerini kullanan kimi firma ya da şahıslar kullandıkları çeşitli tekniklerle vatandaşları dolandırıp mağdur ediyor.
Tele pazarlamanın yanı sıra toplumsal medya kanallarını da aktif kullanan birtakım firma ya da şahıslar, uçuk vaatlerle yaptıkları tanıtımın akabinde bireylerin elektronik posta adreslerine yahut hesaplarına gönderdikleri kuşkulu linklerle oltalama (phishing) yaparak, nitelikli dolandırıcılık hatasını işliyor.
Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Lideri Levent Küçük, yaptığı açıklamada, tüketicileri koruyacak ve dolandırıcıları cezalandıracak mevzuatın bulunduğunu, Avrupa Birliği ile uyumlu maddelerin uygulanmasında ve kontrolde birtakım sıkıntılar yaşandığını anlattı.
Küçük, dolandırıcıların bu boşluğu fırsat bilerek, tüketicilerin sıhhat sıkıntılarını, muhtaçlıklarını ve zaaflarını kullandığını kaydederek, “Bu bahiste tüketici dernekleri, ilgili bakanlıklar ve kurumlar vatandaşları bilinçlendirici ve uyarıcı çalışmalar yapıyorlar. Lakin insanların sıhhat, cinsellik yahut çok para kazanma üzere zaaflarını kullanıp tekrar de onları dolandırıyorlar.” diye konuştu.
Dolandırıcıların kullandığı kimi özel numaralı sınırların faaliyetine ait Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumuna (BTK) büyük vazife düştüğünü, bu özel servis numaralarının hangi hedefle kullanılacağının, fiyatlandırmasının tüketiciye evvelden bildirilmesi gerektiğini kaydeden Küçük, tüketicilerin bu mevzuda yanlışsız bilgilendirmesinin ehemmiyetine değindi.
Küçük, “Buradaki dolandırıcılar genelde vatandaşların cep telefonlarına yahut elektronik postalara link gönderiyor. Bu linke tıkladığınızda ya da kısa iletiye yanıt verdiğinizde yüksek faturalarla karşı karşıya kalıyorsunuz.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’nin yaklaşık yüzde 93’ünün taşınabilir çizgi aboneliğinin olduğunu bu nedenle operatörlere de sorumluluklar düştüğünü kaydeden Küçük, dolandırıcıların bildiri ya da ilişkili link aracılığıyla faturalara büyük bedelleri yansıttığını söyledi.
“Operatörler de sorumlu olmalı”
Küçük, operatörlerin bu durumda müşterilerinin korucuyu tedbir alması gerektiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Gönderilen linkten yahut kısa bildiriden GSM operatörleri de sorumlu tutulmalıdır. Zira aracı ile satıcının yüz yüze gelmediği, uydu televizyonu ya da internet aracılığıyla yapılan her türlü satışlarda vaat edilenle adrese gönderilen eser tıpkı olmayabiliyor. Hatta bayanlar mahrem olsun diye uzaktan satış yoluyla birtakım eserler alıyorlar. Bu hassasiyetlerden yararlanan dolandırıcılar olmadık eserler gönderebiliyor. Mağdurlar, utandıklarından ötürü hem şikayetçi olmayabiliyor hem de kimseyle paylaşamıyorlar. Bu çeşit taşımayı yapan kargo firmaları da dolandırıcılık hareketinden sorumlu olmalıdır. Uzaktan satış dediğimiz, internet, telefon ve uydu telefondan yapılan ticarette denetimli teslimat diye bir sistem var. Bunu ülkemizde bir tek PTT yapıyor. Tüketiciler eser geldiğinde çabucak denetim etsinler. Şayet sipariş ettikleri ya da satıcının vaat ettiği hakikat eserse kargodan teslim alıp bu ödemeyi yapsınlar.”
Dolandırıcıların en değerli özelliklerinden birinin satış öncesinde çok kolay ulaşılabilir olmaları lakin satış sonrası bir anda ortadan kaybolmaları olduğunu vurgulayan Küçük, süreç sonrasında mağdurların muhatap bulamadığını belirtti.
“Çiftlikbank çeşidi nitelikli dolandırıcılık faaliyetleri”
Küçük, uzaktan satışta yapılan aldatmaların nitelikli dolandırıcılık kapsamında değerlendirildiğini, mağdurların çabucak savcılığa kabahat duyurusunda bulunması gerektiğini tabir ederek, başvurusu sırasında savcılığa firmanın irtibat bilgilerinin verilememesi nedeniyle büyük sorunlar yaşandığını belirtti.
Tüketici hakem heyetlerine müracaatlarda da ziyanı tanzim edecek kişi ya da firmaya ulaşılamadığını aktaran Küçük, “Uzaktan satış yoluyla yapılan alışverişlerinizde kurumsal ve bilindik firmaları seçin, daha evvel bir araştırma yapın ve dolandırıcıların bilhassa ucuz fiyat ve uçuk vaatlerine prestij etmeyin. Bunları, farklı isimli firmalarla açılan, Çiftlikbank tipi nitelikli dolandırıcılık faaliyetleri üzere görebiliriz. Evvelden bir kurgu yaparak, vatandaşı da maalesef çok kar, sıhhat ve cinsellik üzere vaatlerle kandırıyorlar. Topluma karşı kamu sorumluluğu olan radyo ve televizyonların da yanlış reklama aracılık etmemesi gerekir.” diye konuştu.
Avukat Burçak Ünsal da tele pazarlama olarak tabir edilen uygulamanın vatandaşların çarçabuk dolandırılması, piyasaya geçersiz ve kaçak eser sürülebilmesi ile şantaj emelli kullanılabileceğini söyledi.
Piyasaya düzmece ve kaçak eser sürülmesinin kamu sıhhati, tertibi ve ticari hayata yönelik büyük bir tehdit oluşturduğuna dikkati çeken Ünsal, “Lisanslı yahut korsan TV ve radyo kanalları aracılığıyla, internet reklamlarıyla, Facebook, Instagram yahut farklı web sitelerindeki reklamların yönlendirdiği kanalların kullanılmasıyla yahut direkt şahısların e-mail adreslerine yahut hesap irtibatlarına gönderilen, İngilizcesi balık avlama sözüne yapılan atıfla phishing usulüyle vatandaşlar dolandırılabiliyor.” değerlendirmesini yaptı.
“Özel durumlar istismar ediliyor”
Ünsal, bu cins dolandırıcıların eserlerinin ilgili bakanlıklardan izinliymiş üzere tabir ve logolarla pazarladıklarını lakin bu türlü bir müsaadenin mümkün olmadığını belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kamu kurumlarının kullanılması, dolandırılan mağdurların özel durumunun istismar edilmesi, kamu kurumlarının kullanılması yahut istismarıyla tele pazarlamanın birtakım hallerinde olduğu üzere teknoloji ile bağlantı araçlarının kullanılması kelam konusu olduğundan dolandırıcılık cürmünün nitelikli halini teşkil ediyor. Devlet ve düzenleyici kurumlar ile Facebook üzere şirketler bunlarla çok aktif bir çaba vermeye çalışsa ve bunda bir ölçüde başarılı olsa da maalesef bunun önüne büsbütün geçilemiyor. Bu sebeple vatandaşların tele pazarlama prosedürlerinden çok muteber elektronik ticaret sitelerini kullanmaları ve emin olmadıkları hiçbir elektronik postadan gelen linklere tıklamamaları, açmamaları çok kıymetli.”
