Twitter kullanıcıları arasında hiç tanımadığı insanları toplu bir formda engelleme yöntemi yaygınlaşırken, bu durumun hem siber güvenlik hem de ruhsal açıdan kullanıcılara olumsuz etkileri olduğu belirtiliyor.
Marmara Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi ve dijital irtibat araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, toplu engellemelerin, ABD ve Rusya menşeli yazılım şirketleri tarafından geliştirilen üçüncü parti uygulamalar aracılığıyla yapıldığını söyledi.
Başta Twitter olmak üzere sosyal medya kullanıcılarının toplu engelleme için kullandığı programların çeşitli riskler barındırdığını tabir eden Kırık, “Twitter’da toplu engelleme gayesiyle geliştirilen fiyatlı ve fiyatsız birçok yazılım bulunuyor ve bu yazılımlar, oluşturulan kullanıcı listelerini kullanarak toplu takip ve engelleme yapabiliyor. Fiyatsız olan uygulamalar, çoğunlukla bilinçsiz kullanıcıların datalarının ele geçirilmesi hedefiyle kullanılıyor. Ayrıyeten, bu usul engelleme yazılımları, hesabımızın tüm özelliklerine erişim sağladığı için kullanıcısının bilgisi dışında takip etme, engelleme, bildiri atma üzere aktivitelerde bulunarak kullanıcı güvenliğini de tehdit ediyor. Bu noktada teknolojinin şuurlu kullanımı için toplumun dijital okuryazarlık düzeyinin artırılması büyük kıymet taşıyor.” formunda konuştu.
Toplu engelleme yapan yazılımların, yapay zekayı kullanarak his tahlili yaptığına dikkati çeken Kırık, bu uygulamaların, cümle ve söz tahlili yaparak ters görüşe sahip içerikleri paylaşan hesapları otomatik olarak engellediğini söyledi.
“Belli sözleri ağır kullanan hesaplar otomatik olarak engellenebiliyor”
Doç. Dr. Ali Murat Kırık, yabancı şirketler tarafından İngilizce tabanlı olarak üretilen bu yazılımların Türkçe takviyesi olmaması sebebiyle Türkiye’de farklı sonuçlar doğurduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Otomatik engelleme yapan bu yazılımlar, İngilizce lisanını baz alarak geliştirildiği için ülkemizde farklı sonuçlara neden olabilir. Örneğin, Türkçede ima etme ve kinaye yoluyla belirtilen bir görüşü bu yazılımlar yanlış algılayabilir ve engellenmemesi gereken bir kişiyi engelleyebilir. Öteki bir sistem olarak, ‘kelime bulutu’ ismi verilen metotla aşikâr sözleri ağır olarak kullanan hesaplar da otomatik olarak engellenebiliyor.”
Yüzlerce kişi tıpkı anda engellenebiliyor
Sosyal medya uzmanı Oğuzhan Saruhan da 2006 yılında Jack Dorsey ve arkadaşları tarafından kurulan Twitter’ın, halihazırda dünya genelinde yaklaşık 300 milyon, Türkiye’de ise 9 milyon kullanıcısı bulunduğunu bildirdi.
Twitter’daki bütün kullanıcıların bir günde paylaştığı tweet sayısının 500-600 milyon ortasında değiştiğini belirten Saruhan, şöyle devam etti:
“Twitter’da harikulade bir ileti trafiği meydana geliyor. Doğal olarak bu bildiri trafiği içinde insanların sevmediği, tasvip etmediği, onaylamadığı yahut görüş ayrılıklarına düştüğü tweet’ler hatta hakaret, küfür, palavra, kışkırtıcı yahut manipülatif tweet’ler de oluyor. Twitter kullanıcıları, bu biçim içerikleri paylaşan kullanıcılar ve paylaşımlarla muhatap olmamak için de ‘engelleme’ özelliği ile bir nevi bu insanları hayatlarından çıkarabiliyor.
Twitter’da hakaretlerin sayısı, kullanıcıların takipçi sayıları ve tweet’lerin içeriğine nazaran artabiliyor. Durum bu türlü olunca da oluşturulan listelerle çok sayıda insan anında engellenebiliyor. Twitter ayrıyeten oluşturulan bu listeyi, öteki beşerlerle da paylaşma imkanı veriyor. Örneğin, engellediğiniz 300 kişilik bir liste varsa bunu Twitter’dan indirebiliyorsunuz ve birebir şahısları engellemesini istediğiniz arkadaşlarınızla paylaşabiliyorsunuz. Arkadaşlarınız da bu listeyi Twitter’a aktararak tıpkı 300 kişiyi anında engelleyebiliyor.”
“Paylaşımların hepsi bizim hayat görüşümüze uymayabilir”
Oğuzhan Saruhan, “toplu engellemelerin” yalnızca hakaret kaynaklı olmadığını, Türkiye’de siyasi olarak tıpkı dünya görüşünü paylaşmayan ya da birebir futbol grubuna gönül vermeyen insanların da, birbirlerini takip edip etmeksizin, direkt engelleyebildiğini söyledi.
Bazı kullanıcıların kendi bakış açılarına nazaran bir “kara liste” oluşturduğunu ve bu listelerin diğer kullanıcıların eklemeleriyle büyüyebildiğini tabir eden Saruhan, şunları kaydetti:
“Bazen o denli bir durum oluyor ki birbirini hiç takip etmemiş, hiçbir tweet’ine denk gelmemiş, yani toplumsal medya jargonuyla anlatmak gerekirse hiçbir bir biçimde ‘etkileşime girmemiş’ beşerler birbirlerini engelleyebiliyor. Toplumsal ağların çalışma prensipleri tartışmalı ortamların yaşanmasına müsait. Zira toplumsal ağlar, insanların bir şeyler paylaşması için zekice tasarlanmış yazılımlar.
Türkiye’de milyonlarca toplumsal medya kullanıcısı bulunuyor. Bu kullanıcıların hepsi ile birebir görüşte olamayız ve bu kullanıcıların yaptıkları paylaşımların hepsi bizim hayat görüşümüze uymayabilir lakin bu, onları engellememiz gerektiği manasına gelmez. Kendi fikrimizin dışındaki fikirleri görmezden gelerek fikirlerimizin gelişimini sağlayamayız.”
“Kendi hislerimiz bile bizi yanıltabiliyor”
Medicana International İstanbul Hastanesi Klinik Psikolog Melis Çekiç Güllüoğlu ise “toplu engellemelerin” yaygınlaşmasına ait, “İnsan biyo-psiko-sosyal bir varlıktır. Toplu engellemelerin tesirleri, birebir düşünen toplumun genel olarak birlik ve beraberliğin devamlılığı üzere görülse de ön yargı ve yanlış anlaşılmaların sebep olacağı toplumsal dışlanma ve toplumsal linçlere sebep olabilir.” dedi.
Sosyal medya kullanıcılarına ön yargıdan kaçınmaları teklifinde bulunan Güllüoğlu, “Edindiğiniz, duyduğunuz hatta gördüğünüz her bilgiden kesinlikle daha emin nasıl olabilirsiniz? Öncelikle bunu sorgulayın. Bazen değil, bir kişinin kelamıyla hareket etmenin verdiği eminlik duygusu, kendi hislerimiz bile bizi yanıltabiliyor.” sözlerini kullandı.
