UZUN yıllar tepede süren bankacılık mesleğinin akabinde danışmanlık şirketi Omni Finansal Danışmanlık ve Gayrimenkul Yatırımları Şirketi’ni kuran ve İdare Heyeti Başkanlığını üstlenen Zeki Akıllıoğlu, Türkiye iktisadına ait göstergelerde satın alma gücü paritesinin (SAP) değerine dikkat çekti. Dünya Bankası’nın geçen günlerde açıkladığı ülkelerin satın alma gücü paritesine nazaran gayri safi yurtiçi hasıla ve kişi başı ulusal gelir hesabına işaret eden Akıllıoğlu, bu bilgilerle Türkiye’nin dünyada 13’üncü büyük iktisat olduğuna dikkat çekti. Bu hesaba nazaran, Türkiye’nin 2.3 trilyon dolarlık gayrisafi yurtiçi hasıla ve 28 bin 815 dolar kişi başı ulusal gelire sahip olduğunu Dünya Bankası bilgilerinin gösterdiğini kaydeden Akıllıoğlu, önümüzdeki süreçte satın alma gücü paritesi datalarının dünyada çok daha ön planda olacağını söyledi.
Akıllıoğlu, ülke ekonomilerinin yarattığı katma bedele nazaran hesaplanan nominal gayrisafi yurtiçi hasıla hesabında tekrar Dünya Bankası son açıklanan 2018 datalarına nazaran Türkiye’nin 766 milyar dolar büyüklüğünde bir iktisat ve kişi başı ulusal gelirinin 9 bin 311 dolar düzeyinde olduğunu hatırlatarak neden artık satın alma gücü paritesinin değerli olduğunu şöyle açıkladı:
“Dünyada gelişmekte olan ülkelerin çok daha süratli büyümesi, iktisatların gelişmesiyle mal ve hizmetler tıpkı anda birebir kalitede tüketilmeye başladı. Ve satın alma gücü paritesi daha değer kazandı. Evvelce gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ekonomilerdeki hizmet ve malları bulmak mümkün olmuyordu. Artık her ülkede tıpkı malı bulabilir olduk. Ve o vakit kaliteli ömür düzeyleri de artmaya başladı. Bu nedenle Purchasing Power Parity (PPP) yani satın alma gücü paritesi bakımından yapılan ulusal gelir hesapları daha gerçek sonuçlar vermeye başladı. Yani ticaretin, üretimin, tüketimin eşit düzeylere gelmesiyle satın alma gücü daha gerçekçi sonuçlar veriyor.”
5 BİN MAL VE HİZMET
Özellikle Dünya Bankası ve IMF’nin bu hesabı yaptığını hatırlatan Akıllıoğlu şöyle devam etti: “Dünyada bir çok ülke var, birebir eser ve birebir hizmetin değişik fiyatları oluşuyor. Hesabı yapan kurumlar 5 bin eseri baz alarak bir sepet oluşturuyor ve tek bir para ünitesinde bunu topluyor. Ki bu para ünitesi de dolar. Dünyada yalnızca ABD’nin satın alma gücü paritesi hesaplanan ulusal geliri ile nominal ulusal geliri birebir düzeyde. Başka tüm ülkelerin farklı. Çin şu anda birinci sırada. 5 bin mal ve hizmet dolar bazında eşitleniyor, önemli çalışma gerektiriyor. 6 ay sürüyor bu çalışma ve 2018 sonuçları yeni açıklandı. Tüm otoriteler kabul ediyor ki artık ulusal gelir hesaplarında satın alma gücü paritesi daha gerçek sonuçlar veriyor.”
Türkiye iktisadı ile ilgili pek çok olumsuz hususun çok tartışıldığını ve en olumlu bilginin gözden kaçırıldığını lisana getirerek “Ama ne krizler gördük ne iflas oldu ne de diğer büyük problemler. Son iki senede yüzde 60-70 devalüasyon gördük olağan ki enflasyon yüksek, piyasalar daraldı ve sakinlik yaşanıyor lakin bizim ülkemizin oturmuşluğunu ve verimliğini etkilemiyor bunlar. Dünya Bankası datalarına nazaran 2017’de 2.2 trilyon dolar olan satın alma gücü paritesine nazaran ulusal gelirimiz 2018’de 2.3 trilyon dolara çıkıyor. 100 milyar dolar artmış tüm bunlara karşın. Bu bizim Türkiye’mizin ne kadar güçlü bir ekonomik altyapıya sahip olduğunun göstergesi. Bunu ıskalamamamız lazım. Klasik negatif edebiyattan gidersek kıymetlendirme öteki Dünya Bankası’ndan bakarsak öteki. Ve bu hesap daha gerçek. Olumsuz gelişmeler olağan ki var lakin şu demek değil ki Türkiye berbat gidiyor Türkiye’de yatırımlar üretimler azalacak sonucuna getirmiyor” dedi.
GÖLGE İKTİSADIN TESİRİ ÇOK BÜYÜK
ZEKİ Akıllıoğlu, son yıllarda saygın ekonomistlerin de satın alma gücü paritesi hesabını daha ciddiye almaya başladığını vurgulayarak nominal kayıttaki iktisadın gerçek durumu göstermediğini kaydetti. Nominal ulusal gelir hesabı ile satın alma gücü paritesi ulusal gelir hesabındaki sapmayı da kayıt dışı iktisada bağlayan Akıllıoğlu şöyle konuştu: “Dünyada 190 ülke satın alma gücü paritesi bazında bedellendiriliyor. Ve ABD hariç hepsinin nominal ulusal geliri ile satın alma gücü paritesine nazaran ulusal gelir hesabında fark var. Ve bu ortalama fark yüzde 160. Bizim 2018 itibariyle 766 milyar dolar olan nominal ulusal gelirimiz dünya ortalaması geçerli olsaydı 1.4 trilyon dolar olmalıydı. Lakin, 2.3 trilyon dolar yani 3.1 kat fark var. Bu da Türkiye’de kayıt dışı yani gölge iktisadın ne kadar büyük olduğunu Dünya Bankası datalarında bile göstermiş oluyor. Buna olumsuz da bakılabilir fakat olumlu bakılabilir. O denli bir iktisat var ki yarısı kayıt dışı olmasına karşın gelişiyor. Pek çok krizden bu kayıt dışı iktisadın büyüklüğü kurtarıyor neredeyse. Ve Türkiye iktisadının dinamik ve verimli olmasını sağlıyor.”
5 YIL SONRA YALNIZCA SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ
AKILLIOĞLU, satın alma gücü paritesi ile hesabın geleceği konusunda epeyce savlı. Gelecek 5 yılda nominal ulusal gelir hesabının kayıtlar dışında pek gündemde olmayacağını söyleyen Akıllıoğlu, Türkiye’nin bu hesapta 2 sıra atlama mümkünlüğü bulunduğuna da dikkat çekti. Türkiye’nin şu anda 13’üncü sırada İtalya’nın ardında Güney Kore’nin üzerinde bulunduğunu lisana getiren Akıllıoğlu, iki sıra önümüzdeki Meksika ile İtalya’yı yüksek borçluluk oranları nedeniyle Türkiye’nin artta bırakmasının mümkün olduğunu kaydetti. Ayrıyeten, gölge iktisattan yalnızca yüzde 5’inin kayıt altına alınmasının da 35 milyar dolarlık bir gelir yaratacağını söyledi.
