Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 17 Ağustos zelzelesinden sonra 2001’de yeni bir yapı kontrol sistemi uygulamasına geçildiğini belirterek, “Bu sistemle bugüne kadar 1,1 milyar metrekare toplam alana tekabül eden 730 bin bina denetledik. Hala inşaatı süren 745 milyon metrekare alana tekabül eden 393 bin binanın kontrolüne ise devam ediyoruz.” dedi.
Bakan Kurum, 17 Ağustos Marmara Depremi’nin 20. yılı münasebetiyle, Bakanlığın yapı kontrol sistemi faaliyetleri ve kentsel dönüşüm çalışmaları hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulundu. 17 Ağustos’ta meydana gelen zelzeleyle başta Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul, Bolu, Düzce olmak üzere tüm Marmara Bölgesi’nde büyük yıkımlar yaşandığını belirten Kurum, sarsıntıda 96 bin 808 konut ve 15 bin 944 iş yerinin yıkıldığını, 231 bin 364 konut ve 32 bin 569 iş yerinin de hasar gördüğünü söyledi.
Depremde 17 bin 480 kişinin hayatını kaybettiğini, binlerce kişinin de yaralandığını söz eden Kurum, “17 Ağustos 1999 zelzelesinde kaybettiğimiz vatandaşlarımızı rahmetle anıyorum. Cenabı Allah, 17 Ağustos gibisi sarsıntılardan ve tüm felaketlerden ülkemizi ve milletimizi koruma eylesin. 1999’dan bugüne, gibisi acıların tekrar yaşanmaması ve vatandaşlarımızın daha sağlıklı, daha inançlı binalarda ve kentlerde yaşamaları için devletimiz var gücüyle çalıştı. Biz de Bakanlık olarak elimizden gelen çabası göstererek bu mevzuda yapılması gereken çalışmalarımızı sürdürüyoruz.” diye konuştu.
Türkiye’de son 100 yılda büyüklüğü 6 ve üzeri olan 56 sarsıntı yaşandığını lisana getiren Kurum, toprakların yüzde 66’sının 1. ve 2. derece zelzele jenerasyonunda yer aldığını, nüfusun yüzde 71’inin bu alanlarda ikamet ettiğini belirtti.
Son 100 yılda, 80 binin üzerinde vatandaşın zelzelelerde hayatını kaybettiğine dikkati çeken Kurum, şöyle devam etti:
“17 Ağustos ve Düzce zelzelelerinin akabinde 20 yılı geride bıraktık. Zelzelelerin acı anıları hala yüreğimizde. 20 yıl evvel yaşadığımız büyük felaket ve kaybettiğimiz hayatlar bizi bu toprakların gerçekliğiyle bir defa daha karşı karşıya getirdi. Zelzele sonrası Kocaeli, Yalova, Sakarya, İstanbul, Bolu ve Düzce’de toplam 43 bin 146 konut yaparak hak sahiplerine teslim ettik. Zelzeleden sonra yerleşim alanlarının yine inşası ve güçlendirme, tamir çalışmalarını gerçekleştirdik. 1999’dan sonra mevcut binaların kıymetlendirilmesi ve güçlendirilmesi kapsamında, zelzele ve imar yönetmeliklerinde düzenlemeler yaptık. Binaların planlama basamaklarından başlayarak, bina üretiminde kullanılan materyaller, sarsıntı güvenliği denetimi ve inşaatı yapacak müteahhitlerimizin yeterliliğine dair inşaat kesimini ilgilendiren pek çok bahiste düzenlemelere gittik.”
“KENTSEL DÖNÜŞÜM AKSİYON PLANIMIZI EYLÜLDE PAYLAŞACAĞIZ”
Kurum, Türkiye’yi etkileyecek muhtemel bir sarsıntının tesirlerini azaltmak için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2012’de başlatılan kentsel dönüşüm çalışmalarına devam ettiklerini vurguladı.
6306 sayılı Kanun kapsamında 53 vilayette ilan edilen 240 riskli alan ve 41 vilayette yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere belirlenen rezerv yapı alanlarında çalışmalara başladıklarını anlatan Kurum, şöyle devam etti:
“Riskli alanlarda yer alan 557 bin bağımsız üniteye ek olarak ayrıyeten 81 vilayetimizde 609 bin konut ve iş yerini, riskli yapı statüsünde yeniliyoruz. Gelinen tarih prestijiyle yaklaşık 560 bin bağımsız ünitenin tahliye ve yıkım süreçlerini gerçekleştirdik. Bu husustaki çalışmalarımızı daha planlı bir biçimde yürütmek, 2023’ün güçlü kentlerini daima birlikte inşa etmek için ‘Kentsel Dönüşüm Aksiyon Planımızı hazırladık. Eylülün birinci haftası İstanbul’da düzenleyeceğimiz toplantıyla hareket planımızı kamuoyuyla paylaşacağız.”
Bakan Kurum, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında bugüne kadar 11 milyar 202 milyon lira meblağında takviye ve yatırım gerçekleştirdiklerini söyledi.
“KAYIPLAR, YAPILARIN CAN VE MAL GÜVENLİĞİNİ SAĞLAR NİTELİKTE YAPILMASI GEREKTİĞİNİ GÖSTERDİ”
Türkiye’de yapı kontrol sistemine ait yürütülen çalışmalardan bahseden Kurum, şöyle konuştu:
“1999 yılındaki zelzelelerde meydana gelen büyük can ve mal kayıpları bize, yapıların her şeyden evvel can ve mal güvenliğini sağlar nitelikte yapılması gerektiğini gösterdi. Ülkemizde 17 Ağustos 1999 acı deneyimi ile 2001 yılında yeni bir yapı kontrol sistemi (4708 sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Kanun) uygulamasına geçildi. Vakit içerisinde yeni düzenlemeler yaparak sistemi bugünkü dinamik yapısına kavuşturduk. Bu sistemle bugüne kadar 1,1 milyar metrekare toplam alana tekabül eden 730 bin bina denetledik. Bu binalarda yaklaşık 5 milyon 500 bin bağımsız kısım var. Hala inşaatı süren 745 milyon metrekare alana tekabül eden 393 bin binanın kontrolüne ise devam ediyoruz. Bu yapılarda da yaklaşık 3 milyon bağımsız kısım var. Öteki bir tabirle bugüne kadar yaklaşık 22 milyon vatandaşımız sarsıntıya güçlü konutlarında itimat içinde oturuyor. Devam eden inşaatların da tamamlanmasıyla bu sayı 35 milyona ulaşacak.”
Bakan Kurum, zelzele ülkesi olan Türkiye’nin mümkün afetlerden daha az ziyan görmesi hedefiyle yapı kontrol sisteminin Bakanlık bünyesinde itinayla sürdürüldüğünü lisana getirdi. İnançlı yapılar için binaların imal basamağındaki kontrolünün değerinin göz gerisi edilemez bir gerçek olduğunu vurgulayan Kurum, “Van sarsıntısı sonrası vilayet genelinde denetlenen yapılarda rastgele bir can kaybının ve yıkımın yaşanmaması, kanunun ülkemiz için ne derece ehemmiyet arz ettiğini ve alandaki muvaffakiyetini gözler önüne sermiştir.” dedi.
“BETON NUMUNELERİNİN ALANDAN ALINMA VE KIRIM EVRESİ KAYIT ALTINA ALINIYOR”
Kurum, yapı kontrol sisteminde yer alan aktörler ortasında kurulabilecek ticari bağdan ötürü yaşanması mümkün suistimalleri ortadan kaldırmak için yapı kontrol firmalarının Bakanlıkça elektronik ortamda belirlendiğini, bu sistemi yıl başından itibaren uygulamaya başladıklarını söyledi.
İnşaatlardan alınan beton numunelerinin RFID (çip) sistemi ile etiketlenerek izlenmesi ve sonuçların laboratuvar ortamından rastgele müdahale olmadan online alınabilmesine imkan veren yazılım sisteminin uygulanmaya başlandığını aktaran Kurum, şunları kaydetti:
“Elektronik Beton İzleme Sistemi (EBİS) yazılımıyla geliştirilen taşınabilir uygulama ile inşaat alanından beton numune bilgileri sisteme kaydedilerek, her bir beton numunesi içerisine RFID etiket konuluyor ve numuneler kimliklendirilerek kayıt altına alınıyor. 2015 yılında da kanuna ters hareket eden kuruluşlar hakkında idari para cezası, yeni iş almaktan men cezası ve evrak iptalini öngören kademeli yeni bir idari müeyyide sistemini getirdik. Zelzele ülkesi olan Türkiye’nin mümkün afetlerden daha az ziyan görmesi hedefiyle yapı kontrol sistemini Bakanlığımız bünyesinde itinayla sürdürmekteyiz. Gereksinimler ve çağın gerekleri doğrultusunda sistem üzerinde geliştirme süreçlerine orta vermeksizin devam ettiriyoruz.”
