Tahran’ın geniş pak caddeleri, ayazı ve gri binaları bana o kadar tanıdık geldi ki, Ankara’dan hiç ayrılmamış üzere hissettim. Tahran’a gelir gelmez kendimi garaj değil tahminen fakat stüdyo partilerinde bulmam an sorunu oldu. Ülkede alkolü üretmek ve tüketmek her ne kadar yasak olsa da, Ermenilerin yaptığı mesken üretimi votkalar eşliğinde hafta sonunu bir çırpıda tükettim. Klasik İran Sineması’nın dehaları Mecid Mecidi ve Abbas Kiorastami sinemalarıyla geçen yıllar beni dramatize etmiş olacak ki, İran’dan beklentim bir kucak dolusu melankoliydi. Ancak bunun yerine kendini İran’ın birinci elektronik müzik kümesi ‘The Devil Dog’ ile tanıştım.
Seyahatlar sırasında olabildiğince insanın zihnine dokunmayı seviyorum. Bunu o ülkeyi anlamanın en değerli yapıtaşlarından biri olarak görüyorum. Zira bütün o önyargı duvarlarını aşmak taş binaları gezerek mümkün olmayabilir. Bu kısmın başkahramanları beni stüdyolarında yedi gün ağırlayan Aryo ve Arshia… Ayakta rastgele bir aktifliğin düzenlemesinin kanunen yasak olduğu bir ülkede ‘görsel show’ ismi altında müzik performansı gerçekleştiriyorlar. Aryo ve Arshia’nın savaşı içgüdüsel, mahzur tanımayan, tarihe geçecek bir savaş zira hepimiz yaralarımız kadar güçlüyüz.
Çöller cehennemdir!
Yıllardır okumaktan bıkmadığım kitaplardan bir tanesi de Gündüz Vassaf’ın ‘Cehenneme Övgü’südür. Kitapta cennetin totaliter bir organizma, cehennemin ise her şeyi yapmakta özgür olduğumuz bir kaos olduğundan bahseder. Rüzgârın ve vaktin paralel olarak esebileceği, medeniyetin unutulduğu çölde, tabiata gizlenmiş bildiriler gün ışığına çıkar. Yazd bu günlerde İran’ın en muhafazakar kentlerinden biri sayılsa da, İslam’dan evvel dünyanın birinci tek ilahlı dini Zerdüşlüğün yahut Mecûsîliğin birinci kurulduğu yerdir. Öykü günümüzden 3 bin 500 yıl evvel dinin kurucusu Zerdüşt’ün fikirleri yüzünden toplumdan dışlanıp 10 yıl boyunca çölde yaşamasıyla başlıyor. İslam dininin kuruluşu ve pratiğiyle çokça benzerlik gösteren din, İran ve Hindistan’da hâlâ tesirini göstermektedir. Kubbeli tapınakları ve günde beş kere ibadet formuyla İslam geleneklerinin kökenini oluşturur.
Çöl her vakit bana mistisizim ve bilgeliği çağrıştırır. Peygamberlere vahiyler birinci çölde gelir, Zerdüşt kendini bulmak için çöle gelir, Ferhat gerçek aşkını çölde bulur… Çöl her ne karar anakaraya dâhil olsa da normların adım atamadığı bir topraktır. Tarihi ve vakti yoktur. Yazd’e yarım saat uzaklıktaki gün batımlarıyla ünlü çölüne gerçek yol alıyorum.
Ülkeyi gezerken örneğin Tahran’da sokakta çevirdiğiniz rastgele bir bireyle derin sanat muhabbetlerine dalabiliyor, binlerce sanat galerisinden birinin yolunu tutuyorsunuz. İhtilalin değiştiremediği şeylerden biri de insani gelişmişlik. İran İslam’dan daha eski bir ülkedir ve deri değiştirmesi yakındır. Zira biz sanatkarlar çabuk sıkılırız…
