18 yaşında Ankara Ayrancı Anadolu Lisesi son sınıf son öğrencisi olan Arda Mavi, uzun yıllardır bilgisayar mühendisliği kısmıyla ilgileniyor. Bu sevdası ortaokul yıllarında başlamış. Liseye başlamasıyla birlikte birinci istekli stajını ODTÜ Teknokent’te bulunan TechNarts firmasında yapan Mavi, bu şirketteki mühendisler sayesinde kendini daha süratli bir formda geliştirip, sonrasında yapay zeka alanında çalışmaya başlamış. Mavi, bugün ise liseden mezun olurken Iceberg Technologies firmasında teknoloji şefi olarak, sıhhat alanında yapay zeka tahlilleri üretmek üzerine çalışıyor. Yani hayata çok erken yaşta atılan ve farklı bir ‘şey’ler ortaya koymaya çalışan bir gençten kelam ediyoruz.
İŞARET LİSANINI SESE ÇEVİREN UYGULAMA
Ancak Mavi, tüm bunları yaparken kendi uygulamasını geliştirmeyi ihmal etmemiş. Sesgoritma ismini taşıyan bu uygulama, eş vakitli işaret lisanı tercümanlığı yapmayı amaçlayan bir yapay zeka uygulaması aslında. Artık isterseniz uygulamayı Mavi’nin kendi ağzından dinleyelim:
“Sesgoritma uygulaması; konuşma engelli bireyin yaptığı işaret lisanı hareketlerini telefonunuzun kamerasını kullanarak hangi işaretin yapıldığını anlayıp hareket ile birlikte eş vakitli olarak seslendirmekte ve dışarıdaki konuşma seslerini yazıya çevirerek konuşma yahut işitme engellilerin etrafındaki beşerlerle rahatça bağlantı kurabilmesini sağlıyor. Sesgoritma projesi hayli geniş kapsamlı bir yapay zeka araştırma, geliştirme ve eser projesi. Bu proje macerasına 2017 yılında TÜBİTAK müsabakasına katılarak başladık ve 2018 yılında bir de eserimizle birlikte TÜBİTAK Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışı’nda arkadaşım Zeynep Dikle ile Türkiye 1.’si olduk. Şu an da milletlerarası Intel ISEF müsabakasına gitmeye hazırlanıyoruz.”
Arda MAVİ
‘iOS PLATFORMUNU SEÇTİM’
Mavi, uygulamasını geliştirmek için Apple’ın iOS platformunu tercih etmekteki sebebini ise şöyle açıklıyor:
“Sesgoritma, iOS 11.2 ve üstü tüm iPhone ve iPad’lerde optimize bir halde çalışabilmektedir. Bu geniş platform aralığını bizlere sağlayan Apple’in yakından takip ettiğim geliştirme ortamı oldu. Bilhassa yapay zeka algoritmalarımızı verimli bir formda çalıştırabileceğimiz CoreML ortamını bünyesinde barındırması, iOS platformunu seçmemizde hayli değerli bir yere sahip.”
Sesgoritma uygulamasını arkadaşı Zeynep Dike ile birlikte geliştiren Mavi’nin bu uygulamayı geliştirmelerindeki en kıymetli sebep ise bilginin herkese daha süratli bir biçimde, pürüz tanımadan ulaşması. Bu yola girecek genç arkadaşlarına da tavsiyelerde bulunan Mavi, kelamlarını şöyle noktalıyor:
“Hayatımda beni en memnun eden şey, ‘En berbat ne olabilir ki?’ garantisiyle kalbimin sesini rahatça dinleyebilmeyi öğrenmek oldu. Dikkat etmeleri gereken rastgele bir nokta yok, hiç düşmeden kalkmayı öğrenemeyeceğimize inanıyorum. Nereden başladıkları değerli olmamakla birlikte bir yerden başladıkları sürece her vakit devamının geleceğine inanıyorum.”
‘APP STORE SAYESİNDE TÜM DÜNYADA KULLANICILARA ULAŞABİLİYORUZ’
Ve Özgür Şahin… 30 yaşında olan Şahin, özel bir bankanın Ar-Ge merkezinde uzman yazılım mühendisi olarak çalışıyor. Lakin rutin işlerinin dışında farklı çalışmalara da imza atmaya çalışan Şahin, kendini ‘girişmek isteyip de girişemeyen bir girişimci’ yani ‘wannapreneur’ olarak tanımlıyor. Karşısına çıkan problemleri nasıl çözebileceğini düşündüğünü ve hangi eserler geliştirebilirim deyip daima not aldığını belirten Şahin, Yaşar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği kısmında lisansını, Selçuk Üniversitesi’nde ise yüksek lisansını tamamlamış. Fakat yüksek lisans yaparken derin öğrenme (Deep Learning) alanına kaydıkça bu alana merakı giderek artmış ve 3 yıldır da en yeni gelişmeleri yakından takip ediyor. Derin öğrenme sayesinde bilgisayarları çocuk eğitir üzere örnekler göstererek eğitebiliyoruz diyen Şahin, şu kelamları kaydediyor:
“Mesela çok sayıda çiçek resmi göstererek gül ile laleyi ayırt etmeyi öğretebiliyoruz. İmaj, ses, yazı vb. bilgi hangi çeşit olursa olsun, onu öğrenen modeller geliştirebiliyoruz. Kuş seslerini ayırt etmeyi, lisanları birbirine çevirmeyi öğretebiliyoruz. Siyah beyaz fotoğrafları ve görüntüleri renklendirebiliyoruz.
Konya’da bana hitap eden toplumsal ve kültürel etkinlikler az olduğu için boş vakitlerimde uygulama geliştirmeye yöneldim. iOS ve derin öğrenme alanlarındaki gelişmeleri takip ediyor ve uygulamalar geliştiriyorum. App Store sayesinde dünyanın neresinde olursanız olun, uygulama geliştirerek tüm dünyadaki kullanıcılara sunabiliyorsunuz. Geliştirdiğimiz eserlerinizin insanların hayatlarına dokunması bizim motivasyonumuzu ayrıyeten artırıyor.”
WWDC 2018’de sahneye yansıyan uygulamaların ortasında Para Okuyucu ile Sesgoritma uygulamaları da vardı
‘YAPAY ZEKA UYGULAMALARI GELİŞTİRME ALANINDAKİ SON GELİŞMELERİ ANLATIYORUM’
Mobilde yapay zeka alanındaki içeriğin artması için yabancı yayınlarda teknik blog yazıları kaleme aldığını ve İngilizce makaleleri Türkçe’ye çevirdiğini belirten Şahin, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Bu alandaki farkındalığı arttırmak için 2018 sonunda başlattığım; bu müddette 156 şahıstan oluşan, iOS Geliştiriciler için Makine Öğrenmesi isimli bir mail bültenim var. Yapay zeka uygulamaları geliştirme alanındaki son gelişmeleri deneyerek öğrendiklerimi paylaşıyorum. Bu alanda dünyadaki son trendleri takip ederek geliştirici topluluklarına mobilde yapay zeka sunumları yapıyorum. İstekli kümeler bilginin dağılması ve ekosistemin oluşması için çok faydalı; ben de vakit zaman NSIstanbul (iOS Geliştirici Grubu), Deep Learning Türkiye ve IndieHackers (bağımsız eser geliştiren girişimciler) üzere kümelerde hem yeni şeyler öğreniyor hem de yazılar yazarak öğrendiklerimi paylaşıyorum. NSIstanbul sayesinde hem İstanbul’da hem de Ankara’daki geliştiricilere sunumlar yaparak bu alanda öğrendiklerimi paylaşma fırsatı buldum.”
PARA OKUYUCU UYGULAMASI: TL BANKNOTLARINI AYRIŞTIRAN VE GÖRME ENGELLİLERİ BİLGİLENDİRİYOR
Gelelim Şahin’in geliştirdiği Para Okuyucu uygulamasına… Motamot Mavi ve grup arkadaşının geliştirdiği üzere Şahin de ‘engelleri’ ortadan kaldırmak ismine bu uygulamaya imza atmış. Görme engelli insanların da etkin olarak telefon kullandığının farkına varmasıyla harekete geçtiğini lisana getiren Şahin, “Apple’ın sunduğu ekran okuyucu ve Siri üzere özellikler sayesinde görme engellilerin telefonlarını kullanabildiklerini fark ettim. Geliştirdiğim Para Okuyucu, görme engellilerin TL banknotlarını ayırt etmesine yardımcı olan bir iOS uygulaması. Uygulama Siri’ye ‘para okuyucuyu aç’ sesli komutuyla açılır ve kameradan gelen imgeleri işlemeye başlar, kameraya banknot gösterilip ekrana dokunulduğunda banknotun tipini tespit ederek sesli olarak söyler (10₺, 20₺ gibi). Uygulamayı geliştirmek için topladığım para imgeleriyle yapay zeka modeli (yapay hudut ağı) eğittim ve bu model banknotları sınıflandırmayı öğrendi. Bu modeli Apple’ın Core ML aracını kullanarak iOS platformunda kullanılabilir hale dönüştürdüm. İleride Euro ve Dolar banknotlarını da tanıyacak biçimde geliştirmeyi düşünüyorum.”
Özgür ŞAHİN
Şahin’in iOS platformunu tercih etmesindeki sebep ise uzun vakittir bu platform üzerinde uygulama geliştirmeyle uğraşması ve sunduğu kolaylıklar… “Uygulamayı geliştirdiğim 2017 yılında yaptığım araştırmalarda Apple’ın sunduğu dönüştürücü kütüphane (CoreMLTools) sayesinde öbür platformlarda eğitilen yapay zeka modellerini çarçabuk iOS uygulamalarda kullanabileceğimi fark ettim.” diyen Şahin, 2018’de WWDC’de gördüğümüz gelişmelerle artık imaj ve yazı sınıflandırma modellerini büsbütün Apple ekosisteminde eğitebildiklerini belirtiyor.
“İNGİLİZCE ŞART”
Uygulama geliştirme kelam konusu olduğunda İngilizce bilmenin gerekliliğinin altını çizen Şahin, kelamlarını şöyle noktalıyor:
“İngilizce koşul, yoksa birilerinin içerikleri Türkçe’ye çevirmesini beklersiniz ve iki üç yıl geriden gelirsiniz. Teknolojideki ve literatürdeki son gelişmeleri takip etmeli, fark ettiğiniz meselelere nasıl tahliller getirebileceğinizi gözlemlemeli ve uygulama fırsatları aramalısınız. Genç arkadaşlarıma üretmekten zevk alacakları alanları keşfetmelerini ve boş vakitlerini üretken bir halde değerlendirmelerini öneririm. Öğrendiklerini paylaşsınlar, başlarda yaşadıkları zorluklardan yılmasınlar ve yanılgı yapmaktan korkmasınlar. Bu dünyayı aldıklarından bir tık ileride bırakmaya çaba etsinler.”
