ABD Merkez Bankası’nın (Fed) bilhassa global ekonomik kriz sonrası muvaffakiyetle yürüttüğü kelamla yönlendirme uygulaması, ABD Lideri Donald Trump’ın banka siyasetlerini eleştirmekten kaçınmamasıyla gölgelenirken, gelinen noktada yatırımcı fiyatlamalarının değişmesi uygulamanın muvaffakiyetini sorgulatıyor.
ABD’nin misyona geldiğinden bu yana toplumsal medyadan yaptığı açıklamalarla dünya gündeminden düşmeyen sıra dışı lideri Donald Trump, yalnızca çatışma içinde bulunduğu ülkelere yönelik değil, Fed siyasetlerine karşı da tenkit getirmekten geri kalmıyor.
Trump, birinci olarak Temmuz 2018’de Fed’in faiz artırımlarına ait Twitter hesabından, “(Ekonomi ve borsada) Ne vakit üst gitsek faizleri tekrar artırmak istiyorlar. Bu mevzuda memnun değilim lakin onlara (Fed’e) en düzgününü düşündükleri şeyi yapmaları konusunda müsaade veriyorum. Fed, ekonomik toparlanmayı aksatabilir. İktisat alanında bu kadar ağır çalıştıktan sonra faizlerin üst çıkması hoşuma gitmiyor.” paylaşımını yapmıştı.
Bu paylaşımıyla Beyaz Saray’ın 1992’den bu yana Fed’in para siyasetlerine ait yorum yapmaktan kaçınması geleneğini ihlal eden Trump, bundan sonra da eleştirel telaffuzlarını sürdürdü.
Trump faktörünün yanı sıra dünya büyümesindeki yavaşlama, jeopolitik gerilimlerdeki tırmanma ve ticarette korumacılık eğiliminin artması üzere tasaların bulunduğu bir ortamda, ABD’de enflasyonun istenilen seviyede bulunmaması ve ekonomik göstergelerin beklentilerin altında kalması, Fed’in faiz artırım döngüsünden çıkmasını beraberinde getirdi.
Bu yıla ait faiz patikasında beklenenin dışında gerçekleşen bu gelişme sonrası, 2018 sonlarına hakikat Fed’in kelamla yönlendirme siyasetindeki başarısı da sorgulanmaya başladı.
Sözle yönlendirmedeki muvaffakiyetin sorgulanmasında Trump’ın Fed’e yönelik tenkitleri başrol oynarken, global konjonktür ile ABD ekonomik datalarının beklentilerin altında kalmasının tesiriyle yatırımcıların birçok sefer aksiye düşmesi de tesirli oluyor.
Trump, Powell’a da bayrak açtı
Trump, bu hafta gerek attığı twitlerde gerekse de yaptığı mülakatlarda yalnızca Fed siyasetlerini değil, direkt olarak Fed Lideri Jerome Powell’ı da gaye aldı. İsterse Powell’ı vazifeden alabileceğine, buna yetkisi olduğuna dair açıklamalarda bulunan Trump, gözdağı verirken faizlerin inmesi gerektiğini de tekraren lisana getirdi.
ABD’nin faiz indirimine ve nakdî gevşemeye muhtaçlığı olduğunu belirten Trump, paylaşımlarından birinde, “Fed ne yaptığını bilmemesine karşın ABD tarihinin en uygun haziran aylarından birini gerçekleştirme yolundayız. Şayet Fed, yanlışsız olanı yapsaydı bir de o vakit ne olabileceğini düşünün… Dow Jones binlerce puan daha üstte olur, büyüme yüzde 4, hatta yüzde 5’lerde olabilirdi…” tabirlerini kullandı.
Yine yaptığı paylaşımla ABD’de pay senedi piyasalarının haziranda tarihin en âlâ ayını geçirdiğine işaret eden Trump, “Thank you Mr. President!” halinde kendisine teşekkür ederek gündeme oturdu. Trump, en son verdiği bir demeçte Fed’in faizleri şu anki düzeylere yükseltmemesi gerektiğini savunarak, “Powell’ın yerine (Avrupa Merkez Bankası Başkanı) Mario Draghi olmalıydı.” yorumunu yaptı.
Başkan Trump cephesinde bu gelişmeler yaşanırken, Powell ise enflasyon eğilimlerinin para siyasetinde gevşeme için argüman olduğunu, kısa devir siyasi kararlardan bağımsız olarak faiz oranı konusunda karar vereceklerini vurguladı. Powell’ın açıklamalarına ek olarak St Louis Fed Lideri James Bullard da birinci faiz indirimi atağının 50 baz puan formunda gerçekleşmesinin abartılı olabileceğini belirtti.
Bu açıklamalar sonrası temmuz ayı faiz indirim beklentisi 50 baz puandan 25 baz puana gerçek evrilirken, bu durum bankanın kelamla yönlendirmedeki muvaffakiyetini bir defa daha sorgulattı.
Sözle yönlendirme
“Forward Guidance” olarak literatüre giren ve “sözle yönlendirme” halinde lisanımıza aktarılan siyaset ile merkez bankaları, ileriye dönük beklentilerin idaresini sağlıyor. “İleriye dönük faiz düzeyleri için bir taahütte bulunmak” olarak da yorumlanan siyasete, Fed’in yanı sıra Avrupa Merkez Bankası (ECB) üzere önde gelen merkez bankaları da başvuruyor.
Özellikle global ekonomik kriz sonrasında bu siyasetiyle beklentileri şekillendiren Fed, birinci sefer geçen yıl kelamla yönlendirmede başarısız kaldığına yönelik tenkitlerle gündeme geldi. Faiz artırım patikasına girdiği periyotta, bu artırımların sayısına ait piyasa fiyatlamalarında yanılgıya uğratan Fed’in, bu yıl ise faiz indirimi ve bunun ölçüsüne dair tatmin edici ipuçları vermediği görülüyor.
