Euro para ünitesini kullanan Avrupa Birliği (AB) üyesi 19 ülkeden oluşan Euro Bölgesi, Bulgaristan ve Hırvatistan’ın müracaatlarının akabinde gelecek devirde genişlemeye hazırlanıyor.
Euro , global döviz piyasalarında ABD dolarından sonra en çok süreç gören ikinci para ünitesi pozisyonunda bulunuyor. Hâlihazırda Euro Bölgesi’nde 19 AB üyesi ülke yer alıyor.
11 ülke tarafından 1999’da yürürlüğe girdi
Avrupa’da Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda, Avusturya, Belçika, Finlandiya, İrlanda, Lüksemburg ile Portekiz tek para ünitesi Euro nun Ocak 1999’da kaydî olarak yürürlüğe girmesine karar vermiş ve bu tarihten iki yıl sonra bu para ünitesini kabul eden AB ülkelerinde Euro banknot ve bozuk paraları piyasaya sürülmüştü.
Başlangıçta 11 ülkenin kullanıma başladığı Euro ya, 2001 yılında Yunanistan, 2007 yılında Slovenya, 2008 yılında Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) ile Malta, 2009 yılında Slovakya, 2011 yılında Estonya, 2014 yılında Letonya ve 2015 yılında Litvanya’nın geçişiyle, Euro Bölgesi toplamda 19 ülkeye ulaşmıştı.
İngiltere ve Danimarka AB mutabakatlarından kaynaklanan haklarını kullanarak Euro ya geçmezken, İsveç katılma kurallarını yerine getirmesine karşın referandum sonucunda ortak para ünitesini kullanmamayı tercih ederek dikkat çekmişti. Bu ülkelere ek olarak mevcut durumda AB üyesi Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Macaristan, Polonya ve Romanya’da lokal para ünitelerini kullanmayı sürdürüyor.
Bulgaristan ve Hırvatistan üye olmak istiyor
Euro ya geçiş için çalışmalarını faal biçimde sürdüren iki üye ülke bulunuyor. Bulgaristan ve Hırvatistan, Euro Bölgesi’ne katılma taleplerini resmen iletmelerine karşın, kriterleri yerine getirip getirmediklerinin değerlendirildiği süreçte yer alıyor.
AB’ye 2007 yılında katılan Bulgaristan, Euro para ünitesine geçişin birinci evresi olan Avrupa Döviz Kuru Sistemi’ne (ERM2) giriş için geçen yıl başvurmasına karşın Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve AB Kurulu’nun değerlendirmesini bekliyor.
Aynı halde AB’ye 2013’te üye olan Hırvatistan’ın da geçtiğimiz günlerde Euro Bölgesi’ne giriş sürecini resmen başlatması, Euro nun hala cazibesini sürdürdüğünü ortaya koyuyor.
Bekleme odasında iki yıl gerekiyor
En az bir yıl sürmesi beklenen kıymetlendirme süreci sonunda ülkenin, döviz kuru düzeneğine iştirak koşullarına uyulup uyulmadığı belirleniyor. Şartların karşılandığının tespit edilmesi durumunda ülkenin Euro “bekleme odası” olarak isimlendirilen Avrupa Döviz Kuru Sistemi’nde en az iki yıl geçirmesi gerekiyor.
Mekanizma üye ülke para üniteleri ortasındaki döviz kurlarının istikrarını sağlamak için gerekli çerçeveyi sağlıyor. Sistemde, Euro kullanmayan AB üyesi ülke para ünitesinin döviz kuru Euro karşısında sabitlenirken, yalnızca belirlenmiş limitler dahilinde dalgalanmasına müsaade veriliyor. Kelam konusu döviz kurunun belirlenen dalgalanma oranı yüzde 15 olarak uygulanırken, sistemin içerisinde iki yılın tamamlanmasının akabinde Euro Bölgesi üyeleri ülkenin katılıp katılmamasını karar veriyor.
Euro Sistemi
Euro Bölgesi’ne dahil olan ülkelerin para siyaseti, ECB ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan Euro Sistemi tarafından yürütülüyor.
AB’nin para siyasetlerini belirleyen ve yürüten ECB, hükmî kişiliğe sahip bağımsız bir AB organı olan faaliyet gösteriyor.
Frankfurt merkezli ECB’nin misyonu, para ünitesi olarak Euro yu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro Bölgesi’nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.
Kurum, AB’nin para siyasetini belirliyor ve uyguluyor. Döviz süreçlerinin yürütülmesi, üye ülkelerin resmi döviz rezervlerinin tutulması ile ödeme sistemlerinin düzgün işlemesinin sağlanması vazifelerini de yerine getiren ECB, Euro Bölgesi’nde kağıt para basımına müsaade verme konusunda tek yetkili merci pozisyonunda bulunuyor.
Öte yandan, kurlardaki dalgalanmaların ülkeler ortasındaki ticareti olumsuz etkilemesini önlemek ve tek bir pazarda, tek bir para ünitesi yoluyla ülkelerin karşılıklı ticaretini artırarak ortak refah getirmek için yola çıkılan Euro , Avrupa entegrasyonunu artırmayı da hedefliyor.
AB Kurulu Euro yu güçlendirmeye çalışıyor
Global ticarete doların tahakküm etmesinden rahatsızlık duyan AB Kurulu, Euro nun memleketler arası rolünü güçlendirmek için çalışmalarını sürdürüyor.
AB, güç ithalatından birlik ülkelerinde üretilen uçaklara kadar çeşitli satış süreçlerinin ABD doları ile gerçekleşmesinden duyduğu rahatsızlık nedeniyle global ticarette Euro nun daha kıymetli bir rol üstlenmesini istiyor.
AB Kurulu’nun, önümüzdeki devirde Euro nun memleketler arası rolünü güçlendirecek çeşitli önlemler alması ve bu alanda yeni düzenlemeler açıklaması bekleniyor.
Euro nun güçlendirilmesi için Euro Bölgesi finansal sisteminin daha istikrarlı bir hal alması, bankacılık birliğini tamamlaması ve sermaye piyasasını geliştirilmesi öncelikli başlıklar olarak bedellendiriliyor.
