Yabancı Para (YP) cinsinden mevduatın toplam mevduata oranı 2011’den bu yana artarak 14 Haziran 2019 prestijiyle yüzde 54,6’ya yükselirken, bu durum döviz kuru, enflasyon gelişmeleri ve piyasa oynaklıkları başta olmak üzere birçok faktörün birlikte tesirli olduğu dolarizasyonda üst taraflı eğilimin sürdüğünü gösterdi.
Finans dışı kesite ilişkin varlık dolarizasyonu göstergesi olarak takip edilen YP cinsinden mevduattaki yükselişte, firmaların döviz yükümlülüklerini karşılama ve taşıdıkları kur riskini yönetme konusundaki motivasyonu, hane halkının ise finansal varlıkların pahasını müdafaa ve getiri beklentileri belirleyici rol oynadı.
Bir ülkedeki vatandaşların nakdî süreçlerini mahallî para ünitesi yerine yabancı para ile gerçekleştirme durumu olarak tanımlanan ve dövizdeki oynaklıkla barizleşen dolarizasyon karşısında, iktisat idaresi de harekete geçerek yıl başından bu yana birçok önlem ve teşviki devreye soktu.
Bu kapsamda YP mevduatların cazibesini azaltacak ve tasarruflarda lokal para ünitesinin tercih edilmesini sağlayacak yeni araçlar geliştirildi.
Eylül 2018’de TL cinsi mevduatta uzun vadelerde bariz olmak üzere stopaj oranlarının düşürülmesi yoluyla sağlanan teşvik, TL mevduatta vadenin uzamasına katkı sunarken mayıs ayında enflasyon ve faiz müdafaası sağlayan araçların devreye alınması da TL mevduatlara ilgiyi artırdı.
En az üç ay vadeli açılabilen ve bir yıldan uzun vadede stopaj muafiyeti sağlayan enflasyon endeksli ve faiz muhafazalı vadeli mevduat hesapları yoluyla araç çeşitliliği elde edilirken, tasarruf sahiplerine sağlanan bu imkanların TL ve uzun vade tercihine olumlu tesirlerinin gözlenmesi bekleniyor.
TİCARİ MEVDUATTA AVRO, TASARRUF MEVDUATINDA İSE DOLAR TERCİH EDİLİYOR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan bilgilere nazaran, Nisan 2019 prestijiyle Türk bankacılık sisteminde toplam YP mevduatın yüzde 56’sı dolar, yüzde 37’si avro ve geri kalan kısmı ise altın ve başka para ünitesi cinsinden oluştu.
YP tasarruf mevduatında doların hissesi yüzde 58 iken ticari mevduatta bu oran yüzde 53 seviyesinde gerçekleşti.
Son devirde YP mevduat artışında ticari mevduatta avro, tasarruf mevduatında ise dolar tercihi öne çıkarken, geçen yıl sonuna nazaran ticari tarafta avro mevduat yüzde 24, dolar mevduat ise yüzde 2 yükseldi. Tasarruf mevduatında ise bu oranlar sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 13 seviyesinde gerçekleşti.
Böylece 2018 sonundan itibaren YP mevduat artışında ticari mevduatta avro, tasarruf mevduatında ise dolar tercihinin öne çıktığı, son periyotta ise hukuksal şahısların yanı sıra gerçek bireylerin de avro cinsinden mevduat talebini arttırdıkları tespit edildi.
Avro cinsi tasarruf mevduatında gözlenen artışta avro/dolar paritesindeki gelişmelerin yanı sıra Avro Bölgesi ile yapılan ticaretin finansmanı üzere faktörler tesirli oldu.
“MEVDUAT ORTALAMA VADESİ UZADI”
Ziraat Bankası Perakende Şube Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Alpaslan Çakar, müşterilerin Enflasyona Endeksli Mevduat eserlerine bugüne kadar ağır ilgi gösterdiğini ve bu eserden hesap açtıran müşteri sayısının 160 bini geçtiğini söyledi.
Enflasyona Endeksli Mevduat eseri tercih eden müşteri sayısının her geçen gün artmaya devam ettiğine işaret eden Çakar, “Tüm gerçek kişi müşterilere hitap etmekte olan eserimizin mayıs sonu prestijiyle bankamızın toplam tasarruf mevduatı içindeki hissesi yüzde 6’ya, toplam Türk lirası tasarruf mevduatı içindeki hissesi ise yüzde 11’e ulaşmış durumdadır. Enflasyona Endeksli Mevduat eserlerimizin toplam bakiyesi 14 milyar TL düzeylerine ulaşmış olup müşterilerimizin ağır ilgisi nedeniyle her geçen gün bu sayılarda artış kaydedilmektedir.” sözlerini kullandı.
Çakar, Enflasyona Endeksli Mevduat eserlerinin ortalama vadesinin 150 günün üzerinde olduğunu, mayıs sonu prestijiyle bankanın mevduat ortalama vadesinin de bu doğrultuda değerli bir artış gösterdiğini vurguladı.
Enflasyona Endeksli Mevduat eserlerinin en kıymetli tesirlerinden birisinin de müşterilerin yabancı paralarını getirip ya da bankadaki yabancı para mevduatlarını bozdurup Enflasyona Endeksli Türk Lirası Mevduat Hesabı açması olduğunu lisana getiren Çakar, şunları kaydetti:
“Bu eser sayesinde pek çok müşterimiz rastgele bir kayıp riski de taşımadan dövizden TL’ye geçerek yatırımlarını itimatla Enflasyona Endeksli eserlerimizde kıymetlendirdi ve bu trendin sürat kesmeden devam ettiğini de görüyoruz. Öte yandan Türk lirasından yabancı paraya geçme isteği olan müşterilerimiz için de bu eserimiz tercih edilir bir alternatif oluşturarak, tasarruflarını TL’de değerlendirmeye devam etmeleri tarafında katkı sağlamıştır.”
“MÜŞTERİ ADEDİ VE MEVDUAT FİYATI ARTIYOR”
VakıfBank Genel Müdür Yardımcısı Lütfü Çelebi de VakıfBank olarak, nisan sonunda devreye aldıkları “Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap” eserinin, mevcut müşterilerinin yanı sıra birinci sefer VakıfBank’la çalışmaya başlayan müşteriler tarafından da kabul gördüğünü ve beklentilerin üzerinde bir ilgiyle karşılaşıldığını söyledi.
Ürünün hem müşteri adedi hem de stok açısından günden güne kademeli olarak artmaya devam ettiğini vurgulayan Çelebi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“İlgili hesaplarda biriken ölçü mevcut tasarruf mevduatımızın yaklaşık yüzde 20’sine ulaşmıştır. Oluşan taleple birlikte mevduatımızın günden güne artması, müşteri adedimizde ise kısa vakitte 50 bine ulaşılması öngörülmektedir. Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap eserimiz ile tasarruflarını TL mevduat olarak değerlendirmeyi tercih eden müşterilerimizin mevduatlarının, stopaj avantajı ile birlikte bir yıldan uzun vadede bağlanılması sağlanmış, yanı sıra mevcutta YP mevduata sahip olan müşterilerin tasarruflarını TL mevduata dönüştürülmesi teşvik edilmiştir. TL mevduat stokumuzun ortalama vade gün sayısı da esere olan ilgi ve toplam stok içindeki hissesinin artmasına bağlı olarak uzamıştır. Müşterilerimizin gereksinim ve talepleri doğrultusunda Enflasyona Endeksli Kazandıran Hesap eserimiz çerçevesinde geliştirme ve güncelleme yapılmaya devam etmektedir.”
Çelebi, VakıfBank’ın inovatif eser ve hizmetlerle müşterilerin yanındaki güç olmaya devam edeceğini kelamlarına ekledi.
“3 AYDAN 380 GÜNE KADAR VADE SEÇENEĞİ SUNULUYOR”
TEB Ferdî ve Özel Bankacılık Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi ise enflasyon muhafazalı mevduat eserlerini mayıs sonunda devreye aldıklarını anımsattı.
Bu bahiste yapılan çalışmalarla müşterilere enflasyon üzerinde getiri imkanı sunulmaya başlandığını belirten Mendi, 3 aydan başlayarak 1 yıl üzerine kadar vade seçeneği sunulduğunu söz etti. Mendi, yeni uygulamaya aldıkları mevduat eserleri ile tasarrufu ön plana çıkartırken, birikimi olan müşterileri de enflasyona karşı daha muhafazalı hale getirdiklerini lisana getirdi.
İlk eserin “Enflasyona Endeksli TL Vadeli Mevduat” olduğunu, 3 aydan 380 güne kadar vade seçeneği sunulduğunu ve vade kırılımlarına nazaran de standart faizler uygulandığını anlatan Mendi şöyle devam etti:
“Sabit oran ile vade tarihindeki yıllık TÜFE sayısına ek enflasyon primi eklenerek getiriler karşılaştırılıp, yüksek olan oran vade dönüşünde müşteri faizi olarak yansıtılıyor. Başka eserimiz 1 yıldan uzun vadeli açılan ‘Enflasyona Karşı Muhafazalı Mevduat’. Bu eserde iki başka seçenek sunuluyor. Birincisi, 1 yıldan uzun vadeli olarak açılıp, vade sonunda yıllık TÜFE’ye ek enflasyon primi veriliyor. İkincisi ise yeniden 1 yıldan uzun vadeli olarak açılıp, 3 ayda bir faiz ödeme seçeneği sunuluyor. Enflasyon primi ek edilerek dönemsel faiz ödemesi yapılıyor. Esere giriş meblağı asgarî 10 bin TL olarak uygulanıyor. Bu da daha çok küçük yatırımcının faydalanmasına imkan sunuyor. Bu eser bilhassa TL mevduat sahipleri tarafından ilgi ile karşılandı. Yeni bir eser olduğu için ve şimdi devreye alındığından müşterilerimizin vade dönüşleri geldikçe bu alternatiften faydalanma eğiliminde olacaklarını düşünüyoruz.”
Mendi, enflasyondaki düşüş sürecinin de içerisinde olunması münasebetiyle gerçek getiri arayışlarının artacağını ve gelecek periyotta ilginin artarak devam edeceğini lisana getirdi.
“ENFLASYONA ENDEKSLİ MEVDUAT ESERLERİNE İLGİ FAZLA”
Garanti BBVA’dan yapılan açıklamada, müşteriler tarafından şube çalışanlarına enflasyona endeksli mevduat eserlerine ait çok soru geldiği ve ilginin bir epey fazla olduğu kaydedildi.
Hesap açılışlarının da sürat kazanarak devam ettiği belirtilen açıklamada, “1 yıldan uzun vadelerdeki stopaj avantajı uygulamasından sonra 1 yıldan uzun vadeli enflasyona endeksli eser açılışına ilginin arttığını gözlemliyoruz.” tabirlerine yer verildi.
