Dünyada olduğu üzere Türkiye’de de toplumsal güvenlik sistemini tamamlayıcı olarak kurulan Kişisel Emeklilik Sistemi’nde (BES) iştirakçilerin fon fiyatı ve devlet katkısı fon fiyatının toplam büyüklüğü olan 100,1 milyar lira ile otomatik iştirakle sisteme dahil olanların biriktirdiği 5,1 milyar lira dikkate alındığında, sistemin toplam büyüklüğü 105,2 milyar lirayı buldu.
Bireylerin emeklilik periyotlarında refah düzeylerinin düşmemesini hedefleyen, tıpkı vakitte yurt içinde uzun vadeli tasarruf düzeyini yükselterek yarattığı fonlarla ülke iktisadına katkı sağlayan BES, Türkiye’de 27 Ekim 2003’te başladı ve 16. yıla gerçek emin adımlarla ilerliyor.
Emeklilik Nezaret Merkezi (EGM), BES’e ait istatistiki bilgileri otomatik iştirakin getirilmesinin akabinde “BES istatistikleri” ve “OKS istatistikleri” biçiminde iki başka başlık altında yayımlıyor.
BES’ten 103 bin kişi emekli oldu
AA muhabirinin EGM temel göstergeleri datalarından derlediği bilgilere nazaran, haziran ayı sonu prestijiyle sistemdeki iştirakçi sayısı 6 milyon 809 bin 71 oldu. Kelam konusu devirde iştirakçilerin fon meblağı 86 milyar 995 milyon lirayı bulurken, devlet katkısı fon fiyatı da 13 milyar 117 milyon lira olarak gerçekleşti. Böylece iştirakçilerin fon fiyatı ile devlet katkısı fon meblağının toplam büyüklüğü 100 milyar 112 milyon lira oldu. Kelam konusu tarih prestijiyle BES’ten emekli olan kişi sayısı da 103 bin 92’yi buldu.
Katılımcıların fon meblağının yaklaşık 81 milyar lirası faizli fonlarda
BES iştirakçi fon meblağının 78 milyar 514,2 milyon lirası faizli fonlarda, 8 milyar 480,5 milyon lirası ise faizsiz fonlarda değerlendirilirken, devlet katkısı fon meblağının 12 milyar 163 milyon lirası faizli, 954,4 milyon lirası ise faizsiz fonlarda bulunuyor. OKS’deki çalışanların fon fiyatına da bakıldığında 2 milyar 344,5 milyon lira faizli fonlarda, 4 milyar 5 milyon lirası faizsiz fonlarda yer aldığı görülüyor. 4 milyon liralık fonun ise şimdi faiz bilgisi iletilmemiş durumda bulunuyor. Böylece BES ve OKS iştirakçi fonlarının 80 milyar 859 milyon lirası faizli, 12 milyar 485,5 milyon lirası faizsiz fonlarda bedellendiriliyor.
6 ayda fon büyüklüğü 12 milyar lira arttı
Geçen yılın sonunda BES’teki iştirakçi sayısı 6 milyon 875 bin 886, iştirakçilerin fon meblağı da 76 milyar 560 milyon lira olarak kaydedilmişti. Kelam konusu devirde devlet katkısı fon fiyatı 11 milyar 319 milyon lira, emekli olanların sayısı da 89 bin 141 olarak gerçekleşmişti. Böylece 2018’nin sonundan bu yana geçen müddette, iştirakçi fon fiyatı 10 milyar 435 milyon lira ve devlet katkısı fon fiyatı 1 milyar 798 milyon lira artış gösterirken, toplam fon büyüklüğünde 12 milyar 233 milyon liralık yükseliş görüldü. Emekli sayısı da 13 bin 951 kişi yükseldi.
Otomatik iştirakte çalışan sayısı 6 milyon 353 milyonu aştı
Otomatik iştirak kapsamında birinci basamakta 45 yaş altı, bin ve üzeri çalışanı olan özel bölüm 1 Ocak 2017’de, memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) ile 250-1000 çalışanı bulunan özel dal 1 Nisan 2017’de sisteme girerken, 100-250 çalışanı olan özel kesim de 1 Temmuz 2017 prestijiyle sisteme iştirak sağladı. Kademeli geçişte mahalli yönetimler ve KİT’ler ile 50-100 çalışanı olan özel dal de 1 Ocak 2018’de sisteme giriş yaptı. 10-50 çalışanı olan özel bölüm 1 Temmuz 2018’den itibaren otomatik iştirakle BES’e dahil olurken, 5-10 çalışanı olan özel dal ise 1 Ocak 2019’dan itibaren BES’li oldu.
Otomatik iştirak istatistiklerine nazaran, 2017’nin başından itibaren otomatik olarak BES’e dahil olup 29 Aralık 2017 prestijiyle sistemde bulunanların sayısı 3 milyon 417 bin 3 olarak kayıtlara geçmişti. Birebir devirde çalışanların fon fiyatı da 1 milyar 793 milyon lira olmuştu. Geçen yılın sonu prestijiyle ise sistemde olanların sayısı 4 milyon 990 bin 786, çalışanların fon meblağı da 4 milyar 598 milyon lira olarak gerçekleşmişti.
Bu yıl haziran sonu prestijiyle açıklanan bilgilere bakıldığında, otomatik iştirak ile sisteme girenlerin sayısı 6 milyon 353 bin olurken, bu iştirakçilerin biriktirdikleri fon meblağı da 5 milyar 118 milyon liraya ulaştı. Bu ortada, iştirakçilerin fon meblağı ile devlet katkısı fon fiyatının toplam büyüklüğü olan 100 milyar 112 milyon lira ile otomatik iştirakle sisteme dahil olanların biriktirdiği 5 milyar 117 milyon lira dikkate alındığında, sistemin toplam büyüklüğü 105 milyar 229 milyon lira oldu.
BES, On Birinci Kalkınma Planı’nda
TBMM’ye sunulan ve 2019-2023 devrini kapsayan On Birinci Kalkınma Planı’nda, yurt içi tasarrufların artırılmasına yönelik değerli maksatlar yer alıyor. Buna nazaran, plan devrinde yurt içi tasarrufların artırılması ve artan tasarrufların imalat endüstrisindeki öncelikli dallara ve üretken alanlardaki yatırımların finansmanına yönlendirilmesi amaçlanıyor.
Bu kapsamda, uzun vadeli tasarruf yapma eğiliminin güçlendirilmesi ve bireylerin emeklilik gelirlerinin artırılması için kamu emeklilik sistemi dışındaki sistemlere iştirak teşvik edilecek. BES iştirakçi sayısı, sistemde kalış mühleti ve fon meblağını artıracak formda geliştirilecek. Genç kesimde uzun periyotlu tasarrufları cazip hale getirecek halde BES’teki mevcut devlet takviyeleri yaşa nazaran farklılaştırılacak.
BES iştirakçilerinin kısa vadeli nakit gereksinimleri nedeniyle sistemden çıkışlarının önlenmesi sağlanacak. Bu hedefle sıhhat, evlilik, eğitim, mülk sahibi olma üzere muhtaçlıklar nedeniyle bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme imkanı tanınacak. Ferdi emeklilikteki otomatik iştirak sistemi, sistemde kalış müddeti ve fon fiyatını artıracak biçimde tekrar düzenlenecek ve ferdî hesaplara dayalı kurulacak Kıdem Tazminatı Fonu ile entegre edilecek.
Plan kapsamında, 2023 yılına kadar BES iştirakçi sayısının 11,6 milyondan 15,2 milyona, BES fon meblağının da 96,3 milyar liradan 296 milyar liraya çıkarılması hedefleniyor.
