Bankanın döviz, emtia ve faiz stratejisti Craig Cohen, privatebank.jpmorgan.com sitesinde yayınlanan “Dolar çoka kaçan ayrıcalığının sonuna mı geliyor?” başlıklı makalesinde; Amerikan parasının yaklaşık 100 yıldır global rezerv para olduğunu ve yalnızca Amerikalıların değil dünyanın her yerinde bir çok yatırımcının portföylerinde dolar tartısı oluşturarak rahat ettiğini vurguladı ve ekledi:
“Ancak doların dünyanın hakim parası olma özelliğini kaybedebileceğine inanıyoruz. Yapısal nedenler ve dönemsel mahzurlar nedeniyle (orta vadede pahasını yitirebilir).”
Doların rezerv para statüsünü genelde düşünüldüğü üzere 1944 Bretton Woods antlaşması ile değil daha çok 1913’te ABD Merkez Bankası’nın (Fed) kuruluşu ile elde ettiğini ileri süren Cohen; ilerleyen yıllarda Amerikanın daima hale gelen dış açıklarını dünya çapında geçerli para olan doları basarak ve daima borçlanarak ithalat yapıp kapattığını anlattı.
YÜKSELEN ASYA
Cohen, doların hakim rolünü daima olacağına dair bir işaret olmadığının altını çizdi ve ekledi:
“Aksine binlerce yıl geriye baktığımızda, dünyada ekonomik merkez değiştikçe milletlerarası hakim para ünitelerinin de değiştiğini görüyoruz. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD global üretimin (GSYİH) yüzde 25’inden fazlasını gerçekleştiriyordu. Batı Avrupalı güçleri de eklediğimizde bu oran yüzde 40’a çıkıyordu. Halbuki o devirden sonra ekonomik büyümenin itici gücü ABD ve Batı aleyhine Asya’ya yanlışsız kaydı. Yüksek büyüme ve kararlı ıslahatlar ile Çin bu ekonomik değişimin merkezinde yer alıyor. Son 70 yılda Çin dünya üretimi içindeki hissesini yaklaşık dört kat arttırarak yüzde 20’ler düzeyine (yani ABD ile birebir düzeye) ulaştırdı ve bu alanda genişlemeye devam etmesi bekleniyor. Çin artık yalnızca düşük maliyetli eserler üreten bir imalatçı değil. Son devirde şirket kararlarının giderek artan bir kısmı teknoloji üzere yüksek katma kıymetli dallardan geliyor.”
Çin dışında, Hindistan dahil Güney Asya ülkelerinin de genç nüfusları ve daima artan teknolojik know-how birikimleri ile yüksek büyüme performansları gösterdiğini aktaran Cohen; Batıda Türkiye ve Arap Yarımadası ile başlayıp Doğuda Japonya ve Yeni Zelanda’ya uzanan ve kuzeyde Rusya’dan güneyde Avustralya’ya ulaşan Asya Ekonomik Bölgesinin şimdilerde global üretimin yüzde 50’sini gerçekleştirdiğini vurguladı ve ekledi:
“2015-2030 periyodunda oluşacağı kestirim edilen 30 trilyon dolarlık orta sınıf tüketimi büyümesinin yalnızca 1 trilyon dolarının Batı ülkelerinden gelmesi bekleniyor… Gelecek on yıllarda dünya iktisadının ABD merkezli ve dolar hakimiyetinde olan bir sistemden Asya’nın daha fazla güç sahibi olduğu yeni bir sisteme geçeceğini düşünüyoruz. Para alanında bu, muhtemelen doların başka para üniteleri ve altın üzere emtialardan oluşan bir döviz sepetine karşı kıymet kaybedeceği manasına geliyor.”
DOLAR GLOBAL HAKİMİYETİNİ ÇOKTAN KAYBETMEYE BAŞLADI
Küresel merkez bankalarının rezervlerinde tuttukları dolar ölçüsüne bakıldığında değişimin çoktan başladığının görülebileceğini belirten Cohen, bilhassa 2008 Krizi sonrasında dünya merkez bankalarının rezervlerindeki dolar ölçüsünün yüzde 64’lerden yüzde 55’lere gerilediğini belirtti.
Ayrıca euronun tedavüle girdiği 1999 yılından bu yana birinci kez dünya merkez bankalarının birebir anda dolar satıp euro aldıklarına dikkat çeken Cohen global merkez bankalarının altın alımlarının da rekor düzeye yükseldiğini vurguladı.
Stratejist Cohen, “2018 yılında altın, merkez bankalarından 1971’den bu yana en yüksek talebi gördü. Art geriye dört çeyrek periyot yaşanan altın alımları ise kayıtlarda yer alan en yüksek rekor düzeye ulaştı. Bizce bu mantıklı: Kendisini destekleyen beşerler ortasında sürdürdüğü binlerce yıllık inanç ile altın istikrarlı bir kıymet kaynağı” dedi.
“Ticaret Savaşları” üzere siyasetlerin dünyada dolar kullanımını daha da azaltabileceğini ve her geçen gün farklı ülkelerin doları dışlayan yeni ödeme sistemleri geliştirdiğini anlatan Cohen, bankanın müşterilerini de şöyle uyardı:
“Müşteri portföylerini tanıdığımızda bir birçoklarının bizim önlemli olarak düşüneceğimizden daha fazla dolar konumu tuttuklarını görüyoruz. Ekonomik döngünün bu noktasında portföylerin bu alanının daha çeşitlendirilmiş olması gerektiğine inanıyoruz. Bir çok durumda muhtemelen bizim tavsiyemiz öteki G10 Para ünitelerine, Asya para ünitelerine ve altına daha fazla yük vermek olacaktır.”
