Antarktika’da uzay bilimleri alanında araştırmalar yapan akademisyen Mehmet Yeşiltaş’ın topladığı meteoritler, Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansında (NASA) incelenerek Memleketler arası Meteorit Veritabanı’na işlendi.
Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde düzenlenen 3. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında, 8 bilim insanı Şili, Belçika, Güney Kore ve Kolombiya’nın ortalarında olduğu kıtadaki araştırma üslerinde çalışmalar yapmıştı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kutup Araştırmaları Uyg-Ar Merkezi (PolReC) uyumunda gerçekleştirilen sefer kapsamında, ikili iş birliğiyle Belçika’nın Antarktika’daki üssünde araştırma yapan Kırklareli Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Yeşiltaş da kıtada uzay bilimleri alanında çalışmalar yürütmüştü. Beyaz kıtadan topladığı 3 meteoritle Türkiye’ye dönen Yeşiltaş, bunların birinci incelemesini yapmak üzere NASA’ya gitmişti.
Meteoritler sınıflandırıldı
Yeşiltaş, Antarktika’dan topladığı meteoritlerin NASA’daki birinci incelemelerinin tamamlandığını söyledi.
NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’ndeki ortak araştırmacılarını nisan ayında ziyaret ettiklerini ve incelemeler için gerekli numuneleri hazırladıklarını belirten Yeşiltaş, “Laboratuvarda incelediğimiz meteorit örneklerinin sınıflarının ‘sıradan kondrit’, alt sınıflarının ise L, H ve H, hepsinin petrolojik tiplerinin ise 5 olduğunu tespit ettik. Bu sınıflandırma milletlerarası literatürde L5, H5 ve H5 biçiminde verilmekte. Bu sınıflandırmanın yapılması değerliydi zira daha sonra yapacağımız tüm çalışmalar için meteoritlerin sınıflandırılması gerekiyordu. Hasebiyle bu adımı, alanında uzman bilim insanlarıyla birlikte dünyanın en gelişmiş laboratuvarlarında tamamlamış olduk.” dedi.
Meteoritlere “Asuka” ismi verildi
Yeşiltaş, meteoritlerin sınıflarının Memleketler arası Meteorit Topluluğu tarafından kıymetlendirilerek onaylandığını tabir ederek, Antarktika’dan topladığı meteoritlerin Memleketler arası Meteorit Veritabanı’nda yayımlandığını bildirdi.
Antarktik meteoritlerin ekseriyetle bulunduğu lokasyonun ismini aldığını aktaran Yeşiltaş, şu bilgileri verdi:
“Örneğin, Doğu Antarktika’nın Yamato Dağları’nda bulunan meteoritlere ‘Yamato meteoritleri’ ismi verilmiş. Milletlerarası Meteorit Topluluğunun isimlendirme kaideleri ve standartları mucibince bu bölgeden toplanacak sonraki tüm meteoritler de bu birinci verilen ismi almak zorundalar. 1986 yılında Japonya, Antarktika’nın Sor Rondane Dağları ve civarında buldukları birinci meteoritlere ‘Asuka meteoritleri’ ismini vermişler. Biz de 2018-2019 Antarktik seferimizde bu bölgeyi ziyaret ederek meteorit toplamıştık, münasebetiyle bizim topladığımız meteoritler de bu birinci verilen ismi takip ederek Asuka 18001, Asuka 18002 ve Asuka 18003 olarak isimlendirildiler. Şayet bu bölgeyi birinci biz ziyaret etmiş olsaydık, topladığımız meteoritlere istediğimiz bir ismi verebilirdik.”
“Ülkemizde meteorit çalışmaları sürat kazanıyor”
Türkiye’deki meteorit araştırmalarındaki gelişmelere de değinen Yeşiltaş, meteorit çalışmalarını hızlandırmak, meteorit temin etmek ve bilim insanları yetiştirebilmek emeliyle geçen yıl Türk Meteorit Çalışma Kümesinin oluşturulduğunu söyledi.
Yeşiltaş, İstanbul Üniversitesi mesken sahipliğinde 21-22 Haziran’da birinci kere bir meteorit araştırmaları çalıştayı düzenlediklerini belirterek, “İki gün süren çalıştayda, meteoritler üzerine araştırmalar yapan ve yapacak olan bilim insanları bir ortaya gelmiş, bilgi alışverişinde bulunmuştur. Ülkemizdeki çeşitli laboratuvarlardan gelen araştırmacılar ise sahip oldukları deney sistemlerini tanıtmış, ortak araştırmalar yapmak üzere ortalarında iş birlikleri oluşturulmuştur.” diye konuştu.
Türkiye ve dünyadaki meteorit araştırmalarının kıymetine dikkati çeken Yeşiltaş, güneş sisteminin oluşumu ve daha sonra geçirdiği evrelerle sistemde bulunan gezegen ve asteroitlerin, meteoritler üzerinde yapılan bilimsel araştırmalarla daha düzgün anlaşılabildiğini söz etti.
Yeşiltaş, Türkiye’deki meteorit araştırmalarının yetişmiş insan ve meteorit eksikliği nedeniyle yetersiz olduğunu belirterek, “Geçen yıldan bu yana olumlu gelişmeler olduğunu ve ülkemizde meteorit çalışmalarının sürat kazandığını görmekteyiz. Antarktik meteoritlerin toplanması ve ülkemize getirilmesi, bir meteorit çalıştayının düzenlenmesi, memleketler arası projelerimiz sayesinde öğrencilerin farklı ülkelerde deneylere katılabilmesi ve konferanslara konuşma yapmak üzere iştirak sağlanması bu olumlu adımlardan bazılarıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin birinci meteorit araştırmaları laboratuvarı
Türkiye’de birinci kez bir meteorit inceleme laboratuvarının da kurulduğuna dikkati çeken Yeşiltaş, şunları kaydetti:
“Meteorit adayı olan yahut meteorit olduğu katılaşmış numuneleri incelemek ve karakterize etmek ismine bu bilim kolunda ayrılmış özel bir ulusal laboratuvar eksikliği mevcuttu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi bünyesinde 20 Haziran’da faaliyete geçen Meteorit Araştırmaları Laboratuvarı, meteorit araştırmaları odaklı birinci ulusal tematik laboratuvar eksikliğini giderdi. Bu laboratuvar, ülkemizdeki araştırmalara katkıda bulunmayı, kelam konusu numuneleri memleketler arası standartlar ve protokoller çerçevesinde koruma etmeyi ve analitik olarak incelemeyi hedeflemektedir. Böylelikle meteoritlerin incelenmesi, sınıflandırılması ve karakterizasyonu üzere çalışmalar yürütülerek bu örneklerden elde edilecek bulgularla meteorit araştırmalarına sürat ve derinlik kazandırmak amaçlamaktadır.”
Meteorit numunesi sağlayan bir veritabanının da Türkiye’de faaliyette olduğu bilgisini veren Yeşiltaş, bu veritabanının bilimsel araştırma için kataloglanmış çeşitli meteoritleri bünyesinde barındırdığını, talep edilmesi halinde meteoritleri ve bilgilerini araştırmacılara sunduğunu aktardı. Yeşiltaş, Türk Antarktik meteo
