Türkiye’den 40 üniversite öğrencisi, “dünyanın en büyük üniversitelerarası sürdürülebilir konut yarışması” olarak bilinen Solar Decathlon Afrika için yosundan güç elde eden ve toprak panel yapı sisteminden oluşan sıfır güç ve sıfır atık konseptli etraf dostu “akıllı ev” tasarladı.
Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) ve İstanbul Teknik Üniversitesinden (İTÜ), inşaat, etraf ve makine mühendisliği ile mimarlık üzere 10 farklı branştan doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencisi 40 bireyden oluşan ve kendilerine “Team Bosphorus” ismini veren ekip, ABD Güç Bakanlığı tarafından 2002’de başlatılan Solar Decathlon’da birinci sefer Türkiye’yi temsil edecek.
“Yosunun gücü toprakla buluşuyor” sloganıyla bir ortaya gelen ekip, yarış için sürdürülebilir güç verimli, doğal gereçlerden oluşan, yenilikçi ve etraf dostu “akıllı ev” tasarladı.
Takım, açık koridorlu, avlulu Türk konutlarındaki hayatı da andıran ve çoklukla toprak olarak inşa edilen Fas’taki lokal konut tipolojisine verilen “riad” isminden de etkilenerek yaptıkları konuta, birinci hecesiyle “yeniden” sözünü, ikinci hecesiyle ise avlu manasında kullanılan “courtyard” ile “riad”ı çağrıştıran ve “yenilikçi riad” manasına gelen “ReYard” ismini koydu.
Sıfır güç ve sıfır atık konseptli
Farklı ülkelerden 20 projenin kıyasıya rekabet edeceği 21 Ağustos’ta başlayacak müsabakada grup, 170 metrekarelik alan üzerine, yosundan güç elde eden ve toprak panel yapı sistemiyle tasarlanan sıfır güç ve sıfır atık konseptli, 2 oda 1 salondan oluşan 90 metrekarelik konutu, 3 haftada inşa edecek.
Yarışma için tüm hazırlıklarını tamamlayan grup, meskenin imalinde ve iç dizaynında kullanacakları gereçleri konteynere yükleyerek deniz yoluyla Fas’a gönderdi.
Mobilyasından mutfak eşyalarına kadar bir ailenin yaşayabileceği biçimde donatılacak konutta, 2 hafta boyunca 5 kişi yaşayacak. Bu sayede konutun ısı ve güç bedeli üzere çeşitli ölçümleri ve sayısal tahlili yapılacak.
Alanında uzman akademisyenlerden oluşan heyet tarafından bu ölçümler ile “mimari”, “market potansiyeli”, “mühendislik”, “iletişim”, “inovasyon”, “sürdürülebilirlik”, “sağlık ve konfor”, “cihazlar”, “ev yaşamı” ve “enerji” kriterlerine nazaran pahalandırılacak projelerden dereceye girenler, 28 Eylül’de düzenlenecek programda ödüllendirilecek.
Kendi elektriğini ve ısısını üretecek
Düşük maliyetli, çok maksatlı ve esnek kullanım alanları yaratmaya değer verilen konutta, Fas’ın klâsik mimarisi sürdürülebilir yenilikçi bir yaklaşımla yine yorumlanacak.
Mikroyosun teknolojisiyle atık su arıtımı ve güneş gücünün biyokimyasal çevriminin yapılacağı konuttan çıkan organik atık ve mikroyosun biyokütlesi biyogaza çevrilip yakılarak elektrik ve ısı gücü elde edilecek.
Ayrıca, yakım sonucu açığa çıkan karbondioksit gazı yosun havuzuna geri pompalanarak doğal döngü taklit edilecek, böylelikle sıfıra yakın karbon emisyonu sağlanacak.
Öte yandan konutta, PV (fotovoltaik) paneller, termal güneş panelleri, havadan suya ısı pompası, mahallî doğal yapı gereci, evaporatif soğutma, faz değiştiren gereçler, rüzgar gücü üzere etraf dostu teknolojiler ve güç tüketimini azaltma teknikleri de kullanılacak.
“Toprak yapının çağdaş yorumları konusunda şuur oluşturacağız”
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Team Bosphorus Koordinatörü Esra Kıygın, müsabakanın emelinin sürdürülebilir, dışarıdan hiçbir güç almayan güç faal bir mesken inşa etmek olduğunu söyledi.
Proje için 2 yıldır çalıştıklarını belirten Kıygın, konutun mimarisine ve yapısına ait şu bilgileri verdi:
“Tek katlı bir mesken inşa edeceğiz. Yapı tipolojimizde ve Fas’ta da görebileceğimiz avlulu bir mimariye sahip. Konutumuzda farklı inovasyonlar var, toprak duvar panellerimiz ve yosun teknolojisi üzere. Yosun teknolojisi şu biçimde çalışıyor, aslında meskenimiz fotosentez döngüsünü taklit ediyor. Konutumuzun içinde bulunan yosun havuzu, hem atık suyu arıtıyor hem de meskenden organik atığı ve bu havuzdan çıkan ölmüş yosunları topluyoruz ve biyogaza çeviriyoruz. Bundan açığa çıkan gazı yakıyoruz ve elektrik gücü elde ediyoruz. Yani meskenimiz yalnızca solar panellerden elektrik elde etmiyor. Açığa çıkan karbondioksiti sıvılaştırıp yosun havuzuna geri gönderiyoruz. Bu biçimde tabiata hiç karbon salmıyoruz.”
Sürdürülebilir konutların değerine işaret eden Kıygın, “Böyle bir müsabakada toprak ham unsuruyla bir mesken inşa etmemiz çok kıymetli. Zira toprak bizim klasik yapı formülümüz. Bunu yine yorumlayarak, çağdaş ve kolay inşa edilebilir bir hale getirdik. Türkiye’de toprak yapının çağdaş yorumları konusunda şuur oluşturmak istiyoruz. Zira ‘enerji faal ev’ dediğimiz vakit solar paneller, güç aktif sistemler aklımıza geliyor lakin inşa edilen yapının bu usul sürdürülebilir bir gereçten yapılması da çok değerli.” diye konuştu.
Kıygın, meskenin hayat döngüsü tahlilini de yaptıklarını, konutta kullanılan her bir hususun tabiata ne kadar karbon ve su ayak izi bıraktığını hesapladıklarını vurguladı.
“Geçmişin bilgeliği ile bugünün teknolojisini birleştirdik”
Mimari Grup Başkanı Aslı Aldemir de meskenin imalinde Fas’taki lokal gerecin kullanılmasının ve meskenin 21 gün içinde inşaatın tamamlanmasının, müsabakanın 2 kıymetli kriteri olduğuna dikkati çekti.
Toprak yapıyı, geçmişin bilgeliği ile bugünün teknolojisini birleştirerek panel haline getirmek üzere bir inovasyon geliştirmeye çaba ettiklerini ve 8 aylık Ar-Ge çalışmasını tamamladıklarını lisana getiren Aldemir, “Toprak, geçmişteki çok inovatif bir teknoloji. Gayemiz toprak kullanımını tekrar yaygınlaştırabilmek.” dedi.
Aldemir, inşaatı yapmak üzere 40 kişilik takımla şantiyede misyon alacaklarını belirterek, şunları anlattı:
“Ev çeşitli sayısal tahlillere de girecek. Örneğin, ‘Ne kadar ısı barındırıyor’, ‘Isı transfer pahaları nelerdir’ üzere. Meskenimiz 5 kişilik bir ailenin yaşayabileceği ölçekte. Evimizdeki inovasyonları gösterebilmek için ismini ‘ReYard’ olarak belirledik. Konutumuzun inşaatını 21 günde tamamlandıktan sonra mobilyalarına, tabak ve peçetesine kadar her şeyini dizeceğiz ve 15 gün boyunca konuklarımızı ağırlamaya başlayacağız. Konutla ilgili deneyler yapılmaya başlanacak.”
Evde yemek ve sinema gecesi tertipleri düzenleyeceklerini aktaran Aldemir, bu programlarda meskendeki ısısal performansın değerlendirileceğini ve bundan puan toplayacaklarını söyledi.
“Minimum güçle konfor sağlıyoruz”
Elektrik Takım Başkanı Recep Tuna ise bir termal, 24 adet de PV panelin bulunduğu konutun elektriğini, güneşten aldığı enerjiyi elektriğe çeviren panellerden üreteceklerinin altını çizdi.
Elektrik gücünün yetmediği noktalarda ise enerjiyi bataryalardan karşılayacaklarına işaret eden Tuna, “Odalardaki hava kalitesini artırabilmek ismine ısı kazanım aygıtı da kullanacağız. Konuttaki sensörlerden aldığımız bilgiler doğrultusunda makinaları en gerçek vakitlerde açıp kapatıyoruz. Bu vesileyle de asgarî güç tüketerek konforu sağlamaya çalışıyoruz.” biçiminde konuştu.
Isıtma ve soğutma sistemlerinde faz değiştiren materyalleri kullandıklarını lisana getiren Tuna, şöyle devam etti:
“Faz değiştiren materyaller, ısı pompamızla dış ünitemizdeki randımanı artıran bir teknik. Yosun teknolojisi ve PV panellerden ürettiğimiz elektrikle birlikte meskenin gereksiniminden fazlasını üretebilirsek gücün bir kısmını öbür meskenlere satma imkanına da sahip olacağız. Yani şebekeden meskene, meskenden şebekeye bir yapı da kelam konusu. Konutumuzda elektrikli otomobil şarj istasyonu da var. Konutumuzun gücü yetersiz kalırsa, otomobillerden da konuta elektrik sağlayabileceğiz. Çift taraflı bir güç iletimi kelam konusu. Bunlar konutumuzu daha akıllı kılan özellikler.”
