Bağımsızlık gayretinin başlama periyodunda, Atatürk ve yakın arkadaşlarının uykusuz geceler sonunda planlar yaptığı, bağımsızlığa birinci adımların atıldığı, İstanbul hudutları içinde bir gibisi daha olmayan, Atatürk’ün anılarını ve ailesine ilişkin izleri taşıyan tarihi bir evdeyim.
Şişli’nin meşhur Halaskârgazi Caddesi’nde yürürken çabucak iki bakımsız binanın ortasında bir güneş üzere parlıyor mesken. Bu hususta İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin hakkını teslim etmek lazım. Nitekim de çok hoş bir onarım çalışması ortaya koymuş. Evvelce konutun rengi pembeydi, son çalışmadan sonra sarı renk, hem konuta hem de caddeye başka bir hava katmış.
Peki burayla Atatürk’ün yolu nasıl kesişti? Mustafa Kemal, Suriye Cephesi’nden ayrılarak 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelmiş ve Pera Palas Oteli’nde bir daireye yerleşmiş. Bir müddet Şişli’de farklı yerlerde konakladıktan sonra Madam Kasabyan’ın üç katlı bu konutunu kiralamış. Müzeye girerken birinci dikkatimi çeken, giriş kapısının üzerindeki ‘Atatürk vatanın kurtuluşunu 1919 yılında bu konutta hazırladı’ yazısı oldu. 1924’te eski İzmir Valisi ve milletvekili Tahsin Uzer’in eşi Hatice Mediha Hanım’ın konutu satın almasından sonra, 14 Kasım 1925’te merasimle yazılmış. Daha içeri adım atmadan bu türlü bir anekdotu öğrenince içeride her oda kapısının, tarihin belirli sayfalarına açılacağından emin bir halde heyecanla içeri giriyorum. Merdivenlere serilen kırmızı halı eşliğinde şaşkınlıkla etrafa bakıp yöntem usul ilerlerken Atatürk, “Hoş geldin” der üzere karşıma çıkıyor.
‘Atatürk’ün kurtuluş planlamasını yaptığı yer’ olarak tanımlanan odada neredeyse birebir birebiri olan bir balmumu heykeli var. Üzerindeki müşir üniforması ve masa üzerindeki eski Türkçe ile yazılı olan harita hayli dikkat alımlı. Buraya gelmeden evvel Anıtkabir’i iki sefer gezen biri olarak en değerli eşyaların yalnızca Ankara’da olduğunu düşünüyordum, yanılmışım. Müzeyi asıl özel kılan özellik giriş katında kütüphanenin olması. Düşünsenize, kurtuluş planlarının yapıldığı meskende, kitap okuma fırsatı edinebiliyorsunuz.
Atatürk’ün notları ve kalemleri
En kıymetli eşyalar
Köşk beş katlı lakin yalnızca iki katı müze olarak kullanılıyor. En değerli eşyalar ise birinci katta sergileniyor. Atatürk’ün Sivas Kongresi’nde giydiği jaketatay, 1918‘de Karlsbad’da (Karlovy Vary) satın aldığı ceket, 1920’li yıllarda giydiği skoç grup elbisesi, kalpağı, potinleri, termosu, astragan kalpağı, rugan çizmesi yer alıyor. Tekrar de beni en çok etkileyen, Meclis’te saltanatın kaldırılışı sırasında kullanılan özel işlemeli kalemler, sayfalarca karalamaları olan not defteri, Nutuk’un birinci baskısı ve Atatürk ismine Ankara’da hazırlanmış nüfus kâğıdı oldu.
Atatürk’ün son periyotlarında giydiği hırka
Dört duvar tablo
Bu kattaki en özel kısımsa Amerika Devlet Lideri Roosevelt’in Atatürk’e armağan ettiği müzik dolabının olduğu köşe… Bu değişik müzik dolabının yanında ise sürpriz bir plak yer alıyor. Atatürk’ün ‘Sahibinin Sesi’ etiketli dinlediği plağı… Sahiden de görülmeye paha. İkinci kat daha çok tablolarla dolu. Örneğin; V. Pisani’nin Yunanlıların İzmir’e çıkışıyla ilgili tabloları, İbrahim Çallı, İbrahim Ferit ve Ressam Emin’in Atatürk portreleri, Zeki Kocamemi’nin ise 1939’te resmettiği Atatürk’ün cenaze merasimiyle ilgili tablosu yer alıyor. Yalnızca bu kadarla sonlu değil natürel… Çok değerli orjinal eserler var… Hatta saçından bir tutam bile… Hepsini yazmayayım, bir kısmı da size sürpriz olsun…
