AVRUPA Parlamentosu’nun (AP) 751 yeni üyesini belirlemek için 28 üye ülkede yapılan seçimler Avrupa Birliği’nde kartların tekrar dağıtılmasının kaçınılmaz olduğunu ortaya koydu. İştirak oranından kutuplaşma seviyesine kadar ‘tarihi’ olarak nitelendirilebilecek çok sayıda öge içeren sonuçların oluşturduğu yeni tablonun en dikkat çeken boyutu ise Avrupa siyasetinin paramparça bir hal alması. İstikrarları büsbütün değiştiren sonuçlar, ‘yeni bir sayfa’ beklentisini ortaya koyması açısından da ehemmiyet taşıyor.
ÇOĞUNLUĞU KAYBETTİLER
AP seçimlerinde en ağır darbeyi merkezdeki sağ ve sol partiler aldı. Kuruluşundan bu yana AB’ye istikamet veren Hıristiyan Demokrat çizgideki Avrupa Halk Partisi (EPP) ve sol eğilimli Sosyalist ve Demokratlar (S&D) tarihi kayıplar yaşayarak AP’deki çoğunluğu birinci kere kaybettiler. AP’de çoğunluk için 376 sandalye gerekiyor. Süreksiz sonuçlara nazaran yaşadığı oy kaybına karşın 180 sandalye elde eden EPP ve 146 sandalye elde eden S&D’nin toplamı 326’da kalıyor. Gerek kıymetli vazifelere atanacak bireylerin belirlenmesinde gerekse istikamet verici nitelikli siyasetlerde birçok vakit farklı çizgide olsalar da danışıklı dövüş içinde hareket eden bu iki parti artık çoğunluğu elde edebilmek için öbür partilerle işbirliğine gitmek durumunda.
Bu tabloda gözler bilhassa Batı Avrupa’da ve büyük ülkelerde beklenenin çok daha ötesinde performans sergileyen Yeşiller (69 sandalye) ile dikkat çeken bir muvaffakiyet yakalayan Liberaller’e (109 üye) çevriliyor. Sonuçlar, merkezdeki partilerin bu iki partiyle sürdürülebilir bir işbirliğine gitmelerinin kaçınılmaz olduğunu gösterdi. Bilhassa gençlerden değerli seviyede oy alan bu partilerle işbirliğine gitme mecburiliği da merkez partilerin etraftan AB’nin geleceğine, iktisattan toplumsal siyasetlere kadar siyasetlerini yeni gerçeklere uyarlamalarını gerektirecek.
POPÜLİSTLERE FREN
Seçimler öncesinde en korkulan ögelerden biri iç siyasette tüm istikrarları sarsan boyutta muvaffakiyet elde eden çok sağcı ve popülistlerin bu başarıyı bir dalga halinde AB seviyesine yansıtmalarıydı. Avrupa aykırısı, çok sağ ve popülist partiler bilhassa İtalya, Fransa, Polonya ve İngiltere’deki performanslarıyla AP’de tarihlerinin en başarılı sonucunu elde ettiler. Çok sağ ve popülistlerin kilit kazanımları Fransa’da çok sağcı Marine Le Pen liderliğindeki Ulusal Birlik’in (RN) birinci sırayı elde etmesi, İtalya’da İçişleri Bakanı Matteo Salvini önderliğindeki Lig’in en güçlü parti pozisyonunu pekiştirmesi, İngiltere’de seçimlerden evvel kurulan Nigel Farage’ın Brexit Partisi’nin rakiplerine değerli fark atması oldu. Bununla birlikte popülist dalganın tsunamiye dönüşmesi engellendi. AP’de Avrupa aksisi, çok sağ ve popülist partilerin toplam sandalye sayısı 171’i buluyor. Bu partiler çoğunlukta olmasalar da, birlikte hareket edebilmeleri halinde, işleri zorlaştırıcı adımları devreye sokabilirler.
Bir evvelki seçimlerin yapıldığı 2014’te yüzde 43 olan iştirak oranının seçimlerin yapılmaya başlandığı 1979’dan bu yana düşüş eğilimini bilakis çevirir formda son 20 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 51’e çıkması kâbus senaryolarının önüne geçilmesinde tesirli oldu.
GENÇ OYLAR YEŞİLLERE
AVRUPA Parlamentosu seçimlerinde en büyük sürprizi Yeşiller yaptı. Beklenenin üstünde performans sergileyen Yeşiller, bilhassa Batı Avrupa ülkelerinde ‘yeşil dalga’ oluşturdu. Finlandiya’dan Portekiz’e, İrlanda’dan Avusturya’ya kadar varlıklarını artıran Yeşiller, en büyük tırmanışı ise Almanya, Fransa ve Belçika’da gerçekleştirdi. Başta iklim değişikliği olmak üzere gençlerin dert duyduğu bahisler ile değişim talebini yeterli hesaplayan ve merkez partilere oranla çok daha çağdaş ve dinamik bir kampanya yürüten Yeşiller, elde ettikleri muvaffakiyetle mevcut istikrarları zorlama bahtı da elde etti. AP’deki Yeşiller Eş Lideri Ska Keller, “AP’de Avrupa yanlısı bir çoğunluk için Yeşiller vazgeçilmez olacak. Şayet Yeşiller vazgeçilmezse birtakım şeyler hakikaten değişecek” dedi. AP seçimlerinde yeşil dalga yakalanmış olsa da Yeşiller’in en kıymetli sorunu ve eksiği rastgele bir AB ülkesinde iktidarda olmamaları. Başkanlar seviyesinde kelam hakkına sahip olmasa da bu kümenin AP’de AB Kurulu ile ortak karar gerektiren alanlarda seslerini net biçimde duyurma ve yüklerini hissettirme hedefli bir strateji izlemesi bekleniyor.
AB’DE KOLTUK SAVAŞLARI BAŞLIYOR
SEÇİMLERİN akabinde gözler Avrupa Birliği kurumlarının yeni yöneticilerinin belirlenmesine çevrildi. Yeni tablo, AB başkanları tarafından belirlenecek AB Komitesi Lideri, AB Kurulu Lideri ve Avrupa Merkez Bankası Lideri için üye ülkeler ortasında koltuk savaşları yaşanmasını kaçınılmaz kılıyor. Bir evvelki seçimlerde AB Kurulu Başkanı’nı belirlemek için spitzenkandidat denilen ve seçimi kazanan siyasi kümenin adayının atanmasına dayanan sistemin uygulanma mümkünlüğü uygunca düştü. Seçimlerden birinci sırada çıkan EPP’nin adayı Manfred Weber’e ortalarında Fransa’nın da bulunduğu birtakım ülkeler soğuk bakıyordu. EPP’nin birinci sırada olmasına rağmen önemli kan kaybı yaşaması da Weber’in bahtını azalttı. AP’den de onay alınması gerekeceğinden yeni AB Kurulu Lideri olarak atanacak kişinin merkez sağ ve solun yanı sıra Yeşiller ve Liberallerin de kabullenebileceği bir isim olması gerekiyor. Öbür vazifeler için de emsal bir tablo kelam konusu olacak. AB başkanları atamalar konusunu birinci olarak bugün Brüksel’de yapılacak dorukta ele alacaklar.
