Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde zanlıların ana kara Çin’e iadesini kolaylaştıracak yasa tasarısının askıya alınmasını kâfi bulmayan halk, tasarı büsbütün iptal edilene kadar protestolarını sürdürecekleri bildirisini veriyor.
Dünyanın en değerli finans merkezlerinden 7,4 milyon nüfuslu Hong Kong’da zanlıların Çin’e iadesini öngören yasa tasarısı, geniş iştirakli protesto şovlarına neden oluyor.
Yaklaşık iki aydır süren şovlar, Hong Kong Özel İdari Bölge Baş Yöneticisi Carrie Lam’in “Tasarı öldü.” açıklamasına karşın sürat kesmiyor.
Çin’in Hong Kong’un özerk maddelerine ve hukuk sistemine müdahalesine yol açacağı gerekçesiyle karşı çıktıkları tasarının geri çekilmesini kâfi bulmayan protestocular, yarın Victroria Park’tan merkezi hükümet binalarına yürümeyi planlıyor.
Bölgenin en büyük aktivist kümelerinden Sivil İnsan Hakları Cephesince organize edilen yürüyüşe, çoğunluğunu gençlerin oluşturacağı on binlerce Hong Konglunun katılması bekleniyor.
Sosyal medya üzerinden örgütlenen protestoculara karşı polis, tedbir olarak hükümet binalarının dışına dev bariyerler kuruyor.
Cephenin temmuz ayı protesto takvimine nazaran, gelecek hafta sonu kentin farklı noktalarında da mitingler yapılması planlanıyor.
“LENNON DUVARLARI”
Halk, demokrasi savunucusu kümeler tarafından tertiplenen dev protestoların yanı sıra kentin neredeyse her noktasında rastlanan “Lennon Duvarları” ile de tasarıya karşı reaksiyonunu ortaya koyuyor.
Çekya’nın başşehri Prag’da grafitiler çizilmiş John Lennon Duvarı’ndan esinlenerek oluşturulan “Lennon Duvarları”, kendini tabir etmek için protestoları destekleyen ve hükümete duydukları öfkeyi lisana getirenlerin iletilerini paylaştıkları yerler olarak dikkati çekiyor.
Metro durakları, köprü altları, üst geçitler ve hükümet binalarının demir korkulukları üzere neredeyse her yerde rastlanan bu duvarlarda, “Demokrasine sahip çık”, “İade maddesine hayır”, “Hong Kong’un tam demokrasiye gereksinimi var” ve “Çin’in kuklası Carrie Lam istifa” üzere bildirilerin ağır olduğu gözleniyor.
Hükümet yanlısı küçük kümeler ise muhaliflerin dev protesto şovlarına karşı küçük çaplı yürüyüşler düzenliyor.
Aktivist kümelerin demokrasiyi savunmak mazeretiyle halkı polisten nefret etmeye sevk ettiğini öne süren hükümet yanlıları, polise karşı şiddet uyguladığını savunduğu protestoculara reaksiyonlarını lisana getiriyor.
Sokaktaki Hong Konglular, “Çin’e iade yasası” deyince çabucak hemen tıpkı görüşü paylaşıyor. Tasarıya karşı olduklarını lisana getiren halk, Çin Komünist Partisi’ne (ÇKP) bağlı mahkemeler önünde yargılanmak istemediklerini söylüyor.
AA muhabirine konuşan Hong Konglu öğrenci Andy Chao, demokrasiyi savunmanın öncelikleri olduğunu kaydederek, Pekin idaresinin “Tek ülke, iki sistem” modeline bağlı kalması gerektiğine işaret etti.
Hükümetin, kentin türel özerkliğine darbe vuracağını savunduğu yasa tasarısına karşı olan vatandaşlarının sesine kulak vermesi gerektiğini belirten Chao, “Hükümetin halkı daha fazla germeye hakkı yok. Özür dilemekten daha fazlasını yapmalılar ve tasarıyı derhal iptal etmeliler. Aksi takdirde protestolara devam edeceğiz.” formunda konuştu.
“ÖZGÜRLÜK İSTİYORUZ”
Chao, “Çin’deki yargı sisteminin insafına kalmak istemiyoruz. Özgürlük istiyoruz. Tabir özgürlüğü, basın özgürlüğü ve protesto özgürlüğümüzü istiyoruz.” sözlerini kullandı.
Chao ile tıpkı görüşü savunan beyaz yakalı Roger Kuang ise hükümetin protestocuların taleplerini dikkate alması gerektiğini anlattı.
Hong Kong’da özgürlük ortamının devamını istediklerini kaydeden Kuang, “Bu sorun, hükümet taleplerimize cevap vermediği sürece çözülemez.” biçiminde konuştu.
Kuang, ana kara Çin’deki maddelerin Hong Kong’dan farklı olduğunu anımsatarak, “Eğer Çin maddelerine nazaran yargılanacaksak, çarçabuk mağdur olabiliriz.” dedi.
Hong Kong’un huzur ve refahını önceleyen bir hal sergileyen yaşlı kesim ise protestolar ve artan toplumsal gerginlikten şikayet ediyor.
İsmini vermek istemeyen emekli bir kent sakini, “İade yasası, karmaşık bir husus. Protestolar sonucu polis ve halk ortasında nefret tohumları saçıldı. Polisin şiddet uygulaması yanlış lakin göstericilerin de polise karşı şiddet uygulamaktan vazgeçmesi gerekiyor.” diye konuştu.
İADE YASA TASARISI
Hong Kong’da karar giyen yahut haklarında kabahat isnadı olan bireylerin Çin’e, Makao Özel Yönetim Bölgesi’ne ve Tayvan’a iadesini kolaylaştıran yasa tasarısı, 3 Nisan’da parlamentoya sunulmuştu.
Düzenlemeler, hatalıların ana kara Çin, Çin’in Makao Özel İdari Bölgesi ve Tayvan’a iadesini kolaylaştırmayı öngörüyor.
Tasarı, Çin, Tayvan ve Makao’daki yetkililerin cinayet ve tecavüz üzere kabahatlerle yargılanan şüpheliler için iade başvurusu yapmasına müsaade verilmesini, son kararın ise özel yetkili mahkemeler tarafından alınmasını öngörüyor.
Tasarıda siyasi ya da dini cürümlerden yargılanan şahısların iade edilmeyeceği belirtiliyor.
Hükümet yalnızca mahpus cezası en az 7 yıl olan mahkumların iade edilmesi üzere kimi ödünlerle kamuoyundaki reaksiyonları azaltma yoluna gidiyor.
Ancak hala halkın büyük kısmı, insanların Çin’in yargı sistemi altında keyfi gözaltılar, adil olmayan yargı süreçleri ve hatta azaba maruz kalacağı korkusunu paylaşıyor.
Tasarı, politik hataları kapsam dışında tutuyor. Lakin halkın büyük kısmı, maddelerin son yıllarda Hong Kong’da gerçekleştiği sav edilen ana kara Çin’e kaçırılma hadiselerini yasallaştıracağı görüşünü savunuyor.
Muhalifler yasanın çıkması halinde bunun Çin’in Hong Kong’daki siyasi muhalifleri gaye almasıyla sonuçlanacağından kaygı ediyor.
NASIL GÜNDEME GELDİ?
Tasarı, geçen yıl 19 yaşındaki Hong Konglunun, 20 yaşındaki gebe kız arkadaşını Tayvan’da tatilde olduğu sırada öldürdüğü argümanları sonrası gündeme gelmişti.
Zanlının, cinayetin akabinde Tayvan’dan kaçarak geçen yıl Hong Kong’a döndüğü ortaya çıkmıştı. Tayvan makamları, zanlının Tayvan’a iade edilmesi talebinde bulunmuş fakat Hong Kong idaresi, taraflar ortasında bir iade mutabakatı olmadığı gerekçesiyle bu talebi geri çevirmişti.
Hong Kong, İngiltere ve ABD’nin de ortalarında olduğu 20 ülke ile daha evvel iade mutabakatları yapmıştı fakat ana kara Çin şu ana kadar bir mutabakat sağlayamamıştı.
HONG KONG’UN STATÜSÜ
Hong Kong, 1898’de imzalanan “kira sözleşmesiyle” uzun yıllar İngiltere hakimiyetinde kaldıktan sonra 1997’de Çin’e devredilmişti.
İmzalanan ortak deklarasyon çerçevesinde Hong Kong’a, 2047’ye kadar Çin’e yalnızca dış siyaset ve savunma üzere alanlarda bağlı kalarak “tek ülke, iki sistem” siyasetiyle idari bağımsızlığını ve yapısını muhafaza hakkı tanınmıştı.
Çin, Ağustos 2014’te Hong Kong halkının 2017’de yapılması planlanan seçimde kendi başkanlarını seçebileceğini lakin adayların geniş temsilli bir komite tarafından belirleneceğini açıklamıştı. Bunun üzerine bağımsızlık yanlıları, Hong Kong’da şovlar düzenlemişti.
