Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’ya nazaran, anketler Ay’a inişin geçersiz olduğuna inananların oranı yüzde 5 civarında.
Bu oran düşük olsa da, bu mevzudaki komplo teorilerini hayatta tutmaya yetecek seviyede.
‘Ay aldatmacası’ hareketi
Aldatmaca teorisinin savunucularının öne sürdüğü en önemli argüman, 1960’lı yıllarda Amerikan uzay programının, Ay’a gidecek teknolojiye sahip olmadığı tarafında.
2005’te ölen Bill Kaysing, ‘Ay aldatmacası’ hareketinin kurucusu olarak görülüyor.
NASA’nın bunu başaramayacağını anladığında, Soyvetler Birliği’yle yaşanan uzay yarışında öne geçmek için, Ay’a inişi sahnelediğini söylüyorlar. O periyotta Sovyetlerin yarışta önde olduğunu, hatta bir müşahede araçlarının Ay’ın yüzeyine inip, parçalandığını hatırlatıyorlar.
Neil Armstrong’un ünlü “Benim için küçük, insanlık için ise dev bir adım” kelamlarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığını sorgulayan haberler, Apollo 11 geri döner dönmez dolaşmaya başladı.
Biliminsanları, bayraktaki dalgalanmanın aslında Armtrong ve Aldrin’in bayrak direğini dikerken yaptığı kırışıklıklar olduğunu söylüyor.
Ancak bu hareket, asıl ivmesini gazeteci Bill Kaysing’in yazıp, kendi bastırdığı “Ay’a hiç gitmedik: Amerika’nın 30 Milyar Dolarlık Kazığı” isimli kitabın çıkmasıyla kazandı.
Kaysing, NASA’ya iş yapan bir şirketin halkla bağlantılar departmanında çalışan bir gazeteciydi.
Kitapta, Ay’a inildiğini kabul etmeyenlerin daha sonra kullanacağı birçok tez öne sürülmüştü.
Gökyüzünün karanlık olması, güneş ışınlarının Ay’ın yüzeyinden yansımasının bir sonucu.
‘Havasız ortamda’ Amerikan bayrağının ‘dalgalanması’
Bu tezlerden biri, fotoğrafların sunduğu ‘kanıttı’. Ay yüzeyi fotoğraflarında art planda yıldız bulunmaması ve havasız ortamda Amerikan bayrağının dalgalanıyor üzere görünmesinden bahsediyorlardı.
California Üniversitesi’nden gökbilimci Michael Rich, bu teorinin bilimsel bir açıklamayla çürütülebileceğini söylüyor.
Rich, bayrağın Armstrong ve astronot Buzz Aldrin’in bir arada ay yüzeyine saplamak için kullandığı güçle kırışmış olabileceğini ve Ay’daki yer çekiminin dünyadan altı kat daha az olması nedeniyle, bu formu koruduğunu belirtti.
Ay’da atmosfer olmaması, Neil Armtrong ve Buzz Aldrin’in Ay’daki ayak izlerini koruyor.
‘Yıldızsız’ gökyüzü
Ay’a ayak basıldığını reddenlerin kullandığı başka görsel ipucu da gökyüzünde hiç yıldız olmaması.
Aslında, fotoğrafların ortak bir özelliği var. Aydınlık ve karanlık ortasında çok bir kontrast.
Gözde bir komplo teorisi de, Dünyanın etrafını saran radyasyon nesillerinin astronotları öldürecek olması.
Peki, neden? Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden Astrofizik Profesörü Brian Koberlein, ayın yüzeyinin güneş ışığını yansıtması nedeniyle, fotoğraflarda çok aydınlık gözüktüğünü açıklıyor.
Bu aydınlık da, yıldızların görece daha az olan ışığını yeterlice yok ediyor.
Bu nedenle Apollo 11’in Ay seyahati fotoğraflarında yıldızları göremiyoruz, zira yıldızların ışığı çok zayıf.
‘Sahte ayak izleri’
Komplo teorisyenleri, insanların Ay’da bıraktıkları ayak izlerini de maksat alıyor.
Ay’da nem olmaması nedeniyle, Buzz Aldrin’in ayak izi üzere sembol fotoğrafları çekmenin mümkün olmadığını savunuyorlar.
NASA’nın 2012’de yayımladığı fotoğraflarda, Apollo 11’in Ay modülü ve başka bilimsel araçlarının kalıntıları görülüyor.
Ancak Arizona State Üniversitesi’nden Profesör Mark Robinson, bu savı da bilimsel bir açıklamayla çürütüyor.
Ay yüzeyi, ‘regolit’ ismi verilen bir taş ve toz katmanıyla kaplı.
Bu yumuşak bir katman ve üzerine basıldığında kolaylıkla sıkışıyor.
Robinson, Ay’da atmosfer ve münasebetiyle rüzgar olmadığı için, ayak izlerinin milyonlarca yıl olduğu üzere kalacağını da vurguluyor.
‘Astronotlar radyasyondan ölürdü’
İşte bir beğenilen komplo teorisi daha: Dünyanın etrafını saran radyasyon nesilleri astronotları öldürürdü.
Van Allen jenerasyonları diye bilinen jenerasyonlar, güneş ve dünyanın manyetik alanlarının etkileşimi sonucu oluşuyor.
Uzay yarışının birinci basamaklarında, radyasyon biliminsanlarının en önemli telaşıydı ve astronotların ölümcül dozlara maruz kalacaklarından korkuyorlardı.
Ancak NASA’ya nazaran, Apollo 11 mürettebatı Ay’a seyahatlerinde Van Allen jenerasyonlarında iki saatten az vakit geçirdi ve radyasyonun azamî yoğunuğa ulaştığı yerlerde yalnızca beş dakika kaldılar, yani etkilenecek kadar uzun müddet harcamadılar.
Sovyetler, Ay’a birinci giden ülke olma yarışında yenilseler de, Apollo 11’in Ay’a nitekim inip inmediğini hiç sorgulamadı.
Geride bırakılanların fotoğrafları, komplo teorilerini çürütüyor
Ay Müşahede Uydusu (LRO) tarafından çekilen ve NASA’nın yayımladığı fotograflar, Apollo 11’in iniş yaptığı yeri gösteriyor.
2009’dan bu yana ayın yörüngesinde bulunan aracın çektiği fotoğraflar, Ay’a hakikaten gidildiğine dair güçlü ispatlar sunuyor.
Bir fotoğrafta, Apollo 11’in indiği yerde yüzeyde bıraktığı izler, hatta ay modülünün kalıntıları görülüyor.
LRO ayrıyeten, mürettebatın diktiği bayrakların hala durduğunu gösterdi ve bayrakların yerdeki gölgelerini tespit etti.
Hâlâ ayakta olmayan tek bayrak ise, Buzz Aldrin’in modül kalkarken motorun eksozuyla devrildiğini söylediği bayrak.
Ay’a nitekim gidilmediyse, Sovyetler komplo teorilerine neden katılmadı?
Yukarıdaki komplo teorileri çürütülmüş olsa da, hâlâ çok tanınan ve yaygın.
Ancak gerçek şu ki, Neil Armstrong’un 20 Temmuz 1969’da Ay’a ayak bastığına dair kâfi bilimsel ispat var.
Komplo teorisyonlerine sıklıkla sorulan bir soru ise şu; tüm bunlar düzmeceyse, ABD’yle Soğuk Savaş’ın tam ortasında olan ve Ay’a insan göndermek için çalışan Soyvetler Birliği neden bu komplo teorilerinin üzerine atlamadı?
NASA’nın eski baş tarihçisi Robert Launius “Ay’a inmediysek ve bu geçersizse, Sovyetler Birliği bunu ortaya çıkartacak kabileyete ve motivasyona sahipti. Tek bir şey bile söylemediler. Bana nazaran bu çok güçlü bir kanıt” diyor.
