Geçen günlerde University of Colorado Boulder’da misyon alan bilim insanları, Güneş’te meydana gelebilecek üstün patlama ile Dünya çapındaki elektronik aygıtların ziyan görebileceği tezinde bulundu. Açıklamada, kelam konusu patlamanın gerçekleşmesi durumunda Dünya’nın karanlığa gömülme muhtemelliğine vurgu yapıldı. Uzayla ilgili çalışmaların sürat kazandığı günümüzde, Güneş’teki patlamalar ile ilgili açıklamalarda bulunan İstanbul Kültür Üniversitesi Fizik Kısmı Öğr. Üyesi Ayşegül Fulya Yelkenci, patlamaların Dünya’yı değil yörüngedeki uyduları etkileyebileceğini tabir etti.
‘GÜNEŞ 11 YILDA BİR DAHA FAAL HALE GELİYOR’
Güneş’te her vakit patlamalar meydana gelebileceğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Fulya Yelkenci, kaygıya kapılmamak gerektiğini belirtti.
Güneş’in kendi aktivite döngüsü olduğuna vurgu yapan Yelkenci, “Güneş 11 yılda bir daha etkin olurken 11 yılda bir daha sakin oluyor. Bu türlü bir döngüsü var. Her faal olduğunda daha çok ve daha kuvvetli patlamalar yaşıyoruz. Bu patlamalar gerçekleştiği vakit üzerindeki elektrik yüklü gaz parçacıkları, Dünya’ya yanlışsız hareket ediyorlar. Gelen şey elektrik yüklü parçacık olduğu için Dünya’nın manyetik alanına takılıyor. ‘Dünya’nın manyetozları’ dediğimiz kalkan ise onların suratını kesiyor ve bir şok dalgası oluşturuyor. Gelen bu parçacıklar Dünya’nın manyetik alanını takip ediyor ve kutuplardan atmosferin içine giriyor. Atmosferdeki moleküllerle çarpışarak bir ışık meydana getiriyor ve buna da ‘kuzey ışıkları´ deniyor” dedi.
İSTANBUL VE NEW YORK’TA GÖRÜLEBİLİR
Çok kuvvetli bir patlamanın meydana gelme ihtimalinde ise manyetosferin Güneş’ten gelen yüksek elektrik yüklü parçacık kümesini çok fazla yavaşlatamayacağını belirten Yelkenci, bu durumda yalnızca kutuplarda değil, İstanbul ve New York üzere kentlerin enlemlerinde de atmosferde ışımalar görülebileceğini lisana getirdi.
Işımaların yalnızca ışık oyunundan ibaret olmayacağını vurgulayan Yelkenci, “Gelen parçacık kümeleri çok yüklü olduğu vakit trafolarda toplanabilir ve kentin elektriğini kesmeye kadar gidebilir. Buna benzeri bir olay daha evvel 1952 yılında yaşanmıştı. Fakat Dünya’nın üzerinde kısa vadeli bir elektrik kesintisi bizi çok fazla etkilemez” dedi.
‘UYDULAR ÜZERİNDEKİ ÇİPLER YANABİLİR’
Yelkenci, Dünya’dan fazla yörüngedeki öteki uyduların harika patlamadan daha fazla etkileneceğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu patlama yaşandığı vakit parçacıklar, Dünya’nın etrafında dolanmakta olan çeşitli bağlantı uydularına, bilimsel ve savunma uydularımıza gelebilir. Böylelikle bunların üzerindeki çipleri yakabilir. Bu yüzden ‘spaceweather’ denilen bir alan var. Güneş’in üzerinde ne vakit patlama olacağı daima olarak takip ediliyor ve patlamanın yaşanmasıhalinde uydularda, muhafaza maksatlı çeşitli tedbirler alınmaya çalışılıyor.
Bir patlama olduğunda Dünya’nın atmosferine ve manyetosferine gelmesi, patlamanın büyüklüğü ve suratına nazaran değişiklik gösterebilir lakin yaklaşık 18 saat sürüyor. Bu yüzden belirli bir hazırlık safhası var. Uyduların, kısa müddet için kapatılmaları kelam konusu olabilir. Harika patlamanın Dünya üzerinde meydana gelip tüm elektronik aygıtlarımızın çiplerine kadar ulaşması çok mümkün ve beklenen bir şey değil.”
Yelkenci, uzay ajanslarının web sitelerinden Güneş’in durumunun takip edilebileceğini lisana getirdi.
